قصه‌های نوروزی تلویزیون را مردم می پسندند؟

بهرنگ توفیقی بر سر دو راهی شبکه دو/ «ن. خ» خودم هستم/ «مر قانون» فقط برای خنده!

یکی از پرمخاطب‌ترین و مهمترین باکس‌های تلویزیون در نوروز تولیدات سریال‌هایی است که بوته آزمایش مهمی برای سریال‌سازان در رسانه ملی محسوب می‌شود چراکه در کنار ماه مبارک رمضان نوروز یکی از پر مخاطب‌ترین باکس‌های نمایشی سیما به حساب می‌آید که  که مدیران سیما و سیاست‌گذاران رسانه ملی در حوزه آثار نمایشی با وسواس و دقت بسیاری روی آن نظر دارند.

امسال شبکه‌های یک، دو و سه با سه مجموعه تلویزیونی متفاوت و سه سبک در قصه‌گویی و با گونه‌های مختلف در درام تلویزیونی قرار است مجموعه سریال‌هایی را برای سه باکس نمایشی نوروز تولید و روی آنتن ببرد.

سریال (نون.خ) به کارگردانی سعید آقاخانی قرار است در فضایی متفاوت با آنچه در آثار آپارتمانی مرسوم سریال سازی سال‌ها مد شده است، تولید شود. آقاخانی که در سال‌های اخیر بیش از آنکه یک کارگردان خاص باشد در مقام بازیگر درخشیده و در اکثر جشنواره‌های سال‌های اخیر در حد و اندازه‌های نامزد کسب سیمرغ ظاهر شده و برای فیلم خداحافظی طولانی فرزاد معتمد سیمرغ را به خانه برده است در کارنامه کارگردانی‌اش اثری درخشان دیده نمی‌شود. اگرچه در چند اثر با فیلمنامه متوسط اثری متوسط را روانه بازار کرده اما باید گفت سریال «نون . خ» به دو دلیل می‌تواند سریالی ویژه در کارنامه کارگردانی او باشد؛

اول اینکه فضای روایت قصه در محیطی بومی و خارج از ساختارهای مرسوم شهری دیده شده و دوم اینکه آقاخانی در این سریال به کستینگ جدیدی از بازیگران برای یک اثر طنز نوروزی رسیده است.

مشخصاً می‌توان حس کرد با وجود حضور مهدی فرجی در مقام تهیه‌کننده کنار این سریال، که سریال پایتخت در زمان مدیریت او کلید خورد، این سریال نیز با حال و هوایی شبیه به پایتخت تولید شود و بتواند نظر مخاطبان تلویزیون را جلب کند.

بهرنگ توفیقی که سال‌ها با متن‌های سعید نعمت‌الله عیار کارگردانی‌اش را مشخص کرده یکی، دو سال است که با حامد عنقا، کارگردانی سریال را برای شبکه دو تجربه می‌کند. بهرنگ توفیقی کارگردانی خوش ذوق، خوش سلیقه با وسواس بالا و البته خوش شانس است که با نویسنده‌های خوبی همکار شده است.

اگر به سریال‌های کارنامه بهرنگ توفیقی نگاهی گذرا داشته باشید به جز اولین تجربه سریال سازی‌اش مابقی با نمره بالایی از سوی مخاطب نمره قبولی گرفته است.

بهرنگ توفیقی که با سریال پدر و داستان خاصش مدت‌ها نقل محافل بود، حالا در تجربه‌ای جدید باز با حامد عنقا ملودرامی را برای نوروز شبکه دو ترتیب داده است که از دوجنبه می تواند اتفاقی ویژه محسوب شود.

اول اینکه هر دو سریال دیگر نوروز امسال در ژانر طنز تولید شده‌اند و این تنها ملودرام کنار سفره هفت سین امسال است.

و دوم اینکه تیم حامد عنقا و بهرنگ توفیقی ورزیده و آماده از سریال پدر وارد این پروژه شدند و عملا بخشی از مسیر تفاهم در تولید یک اثر پیش رفته است.

بهرنگ توفیقی قطعاً می‌تواند با این سریال نیم نگاهی به سینمای سال آینده داشته باشد.

محمدحسین لطیفی بعد از برزو نیک‌نژاد حالا میدان را برای علیرضا نجف‌زاده باز گذاشته تا «مُر قانون» را به کرسی بنشاند.

علیرضا نجف‌زاده که سال‌ها سابقه دستیاری کارگردان‌هایی چون محمدحسین لطیفی (سر دلبران) و سیروس مقدم (پایتخت) را داشته حالا با سریال «مر قانون» با مشاوره محمدحسین لطیفی ساخت یک سریال نوروزی را تجربه می‌کند.

تجربه نشان داده اتفاقا اولین کار کارگردان‌های جوان آن هم در مناسبت حساسی چون آنتن نوروز به دلیل دقت و وسواس بالا می‌تواند اثری قابل قبول از کار در آید. بخصوص این که در این سریال مهره‌های از پیش برنده‌ای چون مرجان گلچین، مهران غفوریان، و هدایت هاشمی حضور دارند که می‌توانند نجف‌زاده را در مهمترین تجربه حرفه ای اش همراهی کنند. 

افرادی که چند سکانس از این سریال را دیده‌اند خبر از یک اتفاق طنز ویژه با توجه به داستان خاصش (زندگی دوران بازنشستگی یک مسئول) داده‌اند.

آیا بازیگران برگ برنده سریال‌های نوروز 98 هستند؟!

اصولا بازیگران به عنوان ویترین آثار نمایشی چه در سینما و چه در تلویزیون در جذب مخاطب اولین تأثیر را دارند. اولین تأثیر یعنی جذابیت اولیه برای جلب نظر مخاطب و در واقع ایجاد کشش در برقراری ارتباط مخاطب با سریال یا فیلم سینمایی در  قدم اول است.

شاید یکی از اتفاقاتی که در سال‌های اخیر فاصله تماشاگر سینما را با این مدیوم در سالن‌های نمایش کم  کرده است، انتخاب بازیگرانی است که اصولا توانمندی گیشه را دارند یعنی مختصات و فاکتورهای اولیه را برای کشاندن تماشاگر به سالن‌های سینما را دارا هستند اگرچه ماجرا در تلویزیون کاملا متفاوت است اما بی شک بازیگران در رسانه ملی هم به عنوان ویترین در قدم اول برای نشاندن مخاطب پای  رسانه به خصوص در روزهای تعطیل نوروز تأثیر بسیار دارند. 

نکته‌ای که در این بحث قابل پیگیری و تحلیل است این است که آیا بازیگران می‌توانند در طول نوروز تنها فاکتور موفقیت سریال‌ها باشند؟ قطعا نه!

در واقع این سوال مطرح است که آیا بازیگر تنها فاکتور لازم و شرط کافی برای ماندگاری تماشاگر و کشش اولیه تا پایان برای تعطیلات نوروز است؟

جواب قطعا منفی است چرا که تجربه نشان داده است بازیگران نمی‌توانند تنها فاکتور موفقیت یک اثر باشند چرا که موفقیت و ماندگاری یک سریال تلویزیونی به فاکتورهای مختلفی از جمله؛ 

-فیلمنامه

-کارگردانی

-بازیگری

-بودجه

-انتخاب لوکیشن

-شبکه

-زمان پخش

-محوریت  موضوع

-و غیره

بستگی دارد که پرداخت کامل به آن در گزارشی در خبرگزاری برنا بررسی خواهد شد.

اما با نگاهی گذرا به حضور بازیگران مختلف در سه سریال شبکه یک، دو و سه می‌توان  دریافت کستینگ و تیم بازیگری در این سه سریال نسبت به سریال‌های سال‌های گذشته تلویزیون در حوزه طنز و ملودرام تفاوت آنچنانی نکرده است. در  واقع با یک آسیب‌شناسی چالشی می‌توان به این نکته رسید که ما نتوانسته‌‌ایم بازیگران جذاب جدیدی را به رسانه ملی و حتی سینما اضافه کنیم و قاعدتا دست تیم تهیه و تولید هم در انتخاب‌‌های فُرسماژور و دقیقه نودی برای آثار مناسبتی خیلی باز نیست.

به اعتقاد برخی از تهیه‌کنندگان با سابقه، سریال نوروزی فرصتی برای آزمون و خطا نیستند چرا که با تعداد 15 قسمت سریال می‌بایست به سرعت آنچه توجه مخاطب را جلب می‌کند ایجاد شود و این فرصت برای کارگردان و تهیه‌کننده و تیم تولید وجود ندارد که بازیگران جدیدی را معرفی کنند و البته فراموش نکنیم نه مدیران سیما و نه تولیدکنندگان حاضر نیستند این ریسک را به جان بخرند و در وضعیت رقابتی سریال‌سازی نوروز بازیگران جدیدی را معرفی کنند. 

نکته مهم در این بخش به حضور بازیگران تکراری سریال‌های نوروز برمی‌گردد که البته هر کدام به رغم تکراری بودن دارای سبقه و جذابیت‌هایی برای جلب مخاطب هستند. مهران مهام به سراغ تیم همیشگی‌‌اش رفته است و مشخصا با شناختی که از فرمول نوروز دارد معتقد است بازیگر و فیلمنامه و جذابیت‌های قصه می‌تواند برگ برنده نوروز باشد. او با مهران غفوریان، هدایت هاشمی، مرجانه گلچین، یوسف تیموری، به لحاظ بازیگری چیزی کم و کسر ندارد. باید دید قصه امیر عباس پیام و سوژه جدیدش در حوزه دوران بعد از بازنشستگی شخصیت "کمال" چقدر می‌تواند "مُرّ قانون" را در رأس سریال‌های نوروزی قرار دهد.

علیرضا نجف زاده کارگردانی که در بخش اول به ویژگی‌های کارگردانی او پرداختیم در سریال "مُرّ قانون" با یک قصه ویژه و یک سری بازیگر از پیش طناز طرف است که باید دید چقدر  توانسته از خلاقیت و توانمندی تیم بازیگری‌اش سود ببرد؟

سعید آقاخانی با سریال "ن.خ" می‌آید. سریال "ن.خ" همان طور که در بخش قبلی یادداشت به آن اشاره شد، سریالی  متفاوت از آنچه در آپارتمان‌ها رخ می‌دهد نوشته شده است. به هر حال سعید آقاخانی خودش این روزها به عنوان یک فاکتور مهم در  عرصه بازیگری در رأس بازیگران این سریال قرار دارد و همان طور که اعلام کرده شخصیت "ن.خ" هم خودش هست از حمید آذرنگ، علی صادقی، و البته هومن حاجی‌عبداللهی که تا مدت‌ها با شخصیت "رحمت" سریال "پایتخت" برای مخاطبان سریال‌های نوروزی شناخته می‌شود سود برده تا به اثری متفاوت در سریال‌سازی دست پیدا کند. اما از قصه سریال "ن.خ" برمی‌آید که یک فضای متفاوت، یک سبک روایت متفاوت و البته با استفاده کردن از جغرافیای جدید به نفع فاصله گرفتن از سریال‌سازی آپارتمانی به دنبال یک اتفاق ویژه باشد.

اگر بازیگران این مجموعه در موقعیت جدید به خوبی شناخته شوند و جا بیفتند قطعا می‌توانند آنها هم برگ برنده‌ای برای سریال مهدی فرجی و سعید  آقاخانی باشند.

و اما سریال  شبکه دو  و بهرنگ توفیقی و حامد عنقا که اصولا در انتخاب بازیگر با وسواس ویژه‌ای عمل می‌کنند و حالا بر سر دوراهی الوند منتظر هستند تا بازخورد مخاطب را  از سریال نوروزی‌شان ببینند.

بهرنگ توفیقی همان طور که در بخش اول یادداشت خواندید اصولا کارگردان کاربلدی است که این روزها مذاق و سلیقه مخاطب را شناخته است اما نکته‌ای که در این بخش قابل  گفت‌وگو است بر می‌گردد به این مطلب که بهرنگ توفیقی در  سریال شبکه دو با سه بازیگر خاص و ویژه و البته قصه‌‌ای ملودرام قرار است با طنازان شبکه یک و سه رقابت کنند. 

مهراوه شریفی نیا، حمید گودرزی و میترا حجار بازیگران سریال نوروزی شبکه دو هستند و عملا همان قدر که فاکتور حضور بازیگران متفاوت می‌تواند در موفقیت یک سریال نوروزی موثر باشد به همان اندازه باید گفت اگر کشش قصه حامد عنقا در سریال بهرنگ توفیقی در   نیاید ممکن است بر سر دو راهی نیز نتواند از داشته‌های بازیگری‌اش به نقطه‌ای سپید در روزهای  پایانی نوروز  98 برسد. 

و حرف آخر این که حضور بازیگران گرانی چون مرجانه  گلچین، مهران غفوریان، یوسف تیموری، علی صادقی، حمید آذرنگ، سعید آقاخانی، حمید گودرزی، مهراوه شریفی‌نیا و میترا حجار در سه سریال نوروزی شبکه‌های یک، دو و سه  وقتی می‌توانند برگ برنده محسوب شوند که قصه توانمندی و  کشش  لازم را برای جذب مخاطبش داشته باشد.

فراموش نکنیم بازیگران تنها در قدم اول می‌توانند سر فصل خوبی برای معرفی سریال باشند. بعد از چند قسمت این قصه است که تماشاگر را با خود می‌برد یا در ابتدای راه از او جدا می‌‌شود.

فیلم نامه شاهرگ حیاتی در آثار نوروزی

فیلم نامه معمولا در سریال های نوروزی  و دیگر آثار مناسبتی سیما از جایگاه بسیار مهم و موثر  برخوردار است؛ چراکه اصولا در زمان‌هایی که مخاطب برای انتخاب و پر کردن اوقات فراغتتش گزینه‌های متفاوتی روی میز دارد، قطعا آثار دراماتیک به خصوص در حوزه سریال نوروزی باید کشش و توانمندی بسیاری در حس مخاطب‌های رسانه داشته باشد.

در سال‌های گذشته بارها شاهد این بوده ایم که سریال‌هایی که از قصه‌های کم رمق و ضعیف برخوردار بودند نتوانستند در تعطیلات نوروز با اقبال چندانی مواجه شوند و معمولا بعد از یکی، دو قسمت تماشگر خود را از دست داده‌اند.

در حقیقت باید گفت قصه حتی نسبت به تیم بازیگری هم در اولویت قرار دارد، چراکه بازیگران به عنوان ویترین یک اثر نمایشی تنها در قدم اول می‌توانند برای مخاطب جاذبه ایجاد کنند و این قصه است که در قدم‌های بعدی عامل موثر در ماندگاری سریال تا پایان تعطیلات است.

تجربه نشان داده است که فاکتورهایی از قبیل تعلیق‌های داستان و نقاط اوج و فرود قصه و البته روابط میان شخصیت‌ها در تولیدات نوروزی نباید از یک عمق مفصل و آزاردهنده برخوردار باشد چرا‌که مخاطب در سریال‌های نوروزی بیش از آنکه شش‌دانگ مراقب از دست ندادن لحظات ناب داستان باشد، درگیر خوش و بش‌های نوروزی است و همین مسئله موثر است تا سریال و داستان‌ها در برخی از اوقات از دست برود.

اگر به نمونه‌های موفق سریال‌های نوروزی دقت کنید به سرعت به این نتیجه می‌رسیم که اصولا قصه نویسی و طرح موضوع کردن در یک قالب طنز در این مناسبت خاص فرمول‌های خاص خودش را دارد و در حقیقت سبک برخورد با مخاطب در نوروز و در قالب یک سریال تلویزیونی می‌بایست در یک چارچوب‌هایی متاثر از حال و هوای مخاطب طراحی شود.

یکی از دلایلی که سریال«پایتخت» به چند فصل کشیده شد و کماکان مخاطب علاقه‌مند است در فصل‌های دیگر این سریال را دنبال کند و اصولا این مجموعه تلویزیونی به عنوان برند سیما در نوروز شناخته شده است به این مسئله برمی‌گردد که با شروع هر قسمت از سریال پایتخت قبل از اینکه تماشاگر به دنبال روایتی قصه‌ای ناب، بکر و نو باشد در این مجموعه تلویزیونی و شخصیت‌های به دنبال جریان زندگی می‌گردد.

در حقیقت روایت روان جریان زندگی در این مجموعه تلویزیونی برگ برنده‌ای است تا ضمن محبوبیت بخشیدن به شخصیت‌ها باور مخاطب را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و این همان فرمولی است که می‌تواند هر سریال نوروزی را به سرمنزل مقصود برساند.

در سالی که به دلایل مختلف عدم حضور سریال پایتخت را در کنداکتور شاهد هستیم دیگر مجموعه‌های تلویزیونی کار بسیار سختی دارند. چراکه تحت هر شرایطی خواه ناخواه مخاطب این مجموعه‌ها را با سریال موفق پایتخت مقایسه خواهد کرد.

شنیده می شود علیرضا نجف‌زاده و سعید آقاخانی با شناختی که از مخاطب نوروز دارند در نگارش و دکوپاژ سریال‌های امسال‌شان به شدت مسیری شبیه به «پایتخت» را البته به لحاط نمایش لحظاتی از زندگی طراحی کرده‌اند.

یادداشت: پیروز قهرمانی