سوغاتی های پرندگان مهاجر، برای گیلان

به گزارش خبرگزاری برنا گیلان ؛ بنا بر اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان ، این استان به دلیل موقعیت مناسب اکولوژیکی و برخورداری از پهنه های آبی از جمله تالاب ها، آبگیرها، آب بندان ها، استخرهای پرورش ماهی و شالیزارها، یکی از مهمترین زیستگاه های پرندگان در خاورمیانه محسوب می شود.

آنطور که آمارهای اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان نشان می دهد، از 509 گونه پرنده بومی و مهاجر کشور، 360 گونه در گیلان، شناسایی شده است.

رییس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان می گوید : سالانه بطور میانگین150 تا 200 هزار پرنده آبزی و کنارآبزی، پهنه های آبی گیلان را برای زمستان گذرانی انتخاب می کنند که حدود 20 گونه از این پرندگان، نادر و کمیاب هستند.

سوغاتی های پرندگان مهاجر، برای گیلان

حسین علی نژاد با بیان اینکه تاکنون 81 گونه پرنده مهاجر در گیلان شناسایی شده است  افزود: اگر چه گیلان، به لحاظ تعداد و جمعیت پرندگان مهاجر، بعد از مازندران، مقام دوم را در کشور دارد اما به لحاظ تنوع گونه های پرندگان مهاجر زمستان گذران ،  بیشترین تنوع را داراست؛ پرندگانی که هر سال با نشستن سرما بر تن زمین، 5 هزار کیلومتر را از سیبری غربی و شمال اروپا تا گیلان پرواز می کنند، تا زمستان را دور از سرمای جانسوز دیار خود و در حاشیه پهنه های آبی گیلان سر کنند.

وی تالاب بین المللی انزلی، پارک ملی بوجاق کیاشهر و تالاب امیرکلایه لاهیجان را در مجموع با بیش از 24 هزار هکتار وسعت، از مهمترین زیست گاه ها و مناطق حفاظت شده گیلان اعلام کرد که هرسال از اوایل مهرماه تا پایان فروردین سال بعد، میزبان پرندگان مهاجر هستند. پرندگانی که با آمدنشان، هم نقش محافظان اکوسیستم و مبارزان بیولوژیک را بازی می کنند و هم نان صنعت گردشگری را تا حدودی در روغن.

رییس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان می گوید : اگرچه پرندگان مهاجر در تالاب ها، آبگیرها و آب بندان ها فرود می آیند و "آب و دان ِ" زمستان شان را در همین پهنه های آبی، جستجو می کنند اما اغلب آنها برای پیدا کردن غذا، به شالیزارهای اطراف این منابع آبی هم رفته و با تغذیه حشرات مضر، بخشی از آفات را از چرخه کشاورزی حذف و به کشاورزان در مبارزه بیولوژیک با آفات، کمک می کنند.

حسین علی نژاد همچنین به فراهم آورن فرصت گردشگری که این پرندگان بوجود آورده اند اشاره کرد و افزود : اگرچه فقط یک سایت ِ پرنده نگری از 10سال پیش با مشارکت آژانس همکاریهای بین المللی ژاپن - جایکا - در تالاب سلکه صومعه سرا ایجاد شده و فعال است، اما برای استفاده بیشتر از ظرفیت پرنده نگری و رونق گردشگری حیات وحش استان، سالانه حدود هزار گردشگر ِ تورهای گردشگری برای دیدن پرندگان، به دیگر پهنه های آبی، ازجمله تالاب بین المللی انزلی، امیرکلایه و پارک ملی بوجاق کیاشهر می روند.

سوغاتی های پرندگان مهاجر، برای گیلاناما با وجود همه فوایدی که پرندگان مهاجر دارند، این مسافران و میهمانان زمستانی گیلان، گاهی خود دچار درد سر می شوند و بعضی وقت ها هم، برای دیگران دردسر ساز. آنها گاهی اسیر دام صیادان می شوند و هدف گلوله شکارچیان قرار می گیرند و از طرفی در مواقعی به ویژه در سال های اخیر، بیماری های خطرناکی چون آنفلونزای فوق حاد پرندگان را با خود به گیلان، سوغات می آورند.

اگرچه به گفته رییس اداره نظارت بر حیات وحش حفاظت محیط زیست گیلان، 75 درصد زیست گاه های پرندگان در این استان، جزو مناطق شکار ممنوع است و شکار پرندگان در آن غیرقانونی، اما هرساله حدود یک سوم پرندگان مهاجر در گیلان، یا در دام صیادان گرفتار می شوند و یا با سلاح شکاری، سفره برخی از شکارچیان و مردم را رنگین می کنند.

بررسی ها حاکی است با وجود ممنوعیت شکار پرندگان از 2 سال پیش، به علت شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، هنوز در مناطقی از گیلان، صدای شلیک اسلحه شکاری شنیده می شود و شکار غیرمجاز پرندگان همچنان، ادامه دارد. شکاری که به جای اینکه قاتق نان بعضی ها شود، ممکن است قاتل سلامت آنان باشد.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان با بیان اینکه این اداره کل به عنوان متولی اصلی حفاظت از پرندگان، با تمام تجهیزات و امکانات خود تلاش می کند گفت : به رغم همه تلاشها، با مشکلاتی چون کمبود نیرو، امکانات و تجهیزات روز مواجهیم.

ساسان اکبری پور اگرچه وجود 20 پاسگاه و پست نظارتی و حفاظتی فعال یگان حفاظت محیط زیست را در استان کافی می داند اما معتقد است تعداد نیروهای این پاسگاه ها کم است.

وی در تشریح این موضوع می گوید: در حال حاضر فقط 171محیط بان بر زیستگاه های پرندگان در استان نظارت دارند، این درحالی است که برای پایش، نگهداری و نظارت بهتر زیست گاههای استان، دست کم به دو برابر این تعداد محیط بان نیاز است.

سوغاتی های پرندگان مهاجر، برای گیلان

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان با اشاره به اینکه اگرچه خلا نیرو در یگان حفاظت این اداره کل، با کمک و همکاری نیروی انتظامی تا حدود زیادی جبران می شود اما با وجود افزایش اعتبارات تجهیزات نظارتی در سه  سال اخیر، اعتبارات فعلی جوابگو نیست ، چرا که، هم تعداد پرندگانی که وارد گیلان می شوند زیاد است و هم وسعت آب بندانها و تالاب های استان کم نیست.

ساسان اکبری پور در خصوص چرایی شکار غیرمجاز با وجود ممنوعیت آن در استان هم گفت : اگرچه محیط بانان، بر تمام زیست گاههای پرندگان که از مناطق شکار ممنوع است نظارت دارند، اما برخی از پرندگان ، برای پیدا کردن غذا از مناطق حفاظت شده خارج و در دام شکارچیان غیرمجاز، گرفتار می شوند.

وی با بیان اینکه آمار دقیقی از شکارچیان غیرمجاز در گیلان در دست نیست گفت : از ابتدای پاییز تاکنون با تلاش محیط بانان ، 140 شکارچی که قانون را زیر پا گذاشته و با وجود ممنوعیت شکار، این کار را در مناطق مختلف گیلان انجام داده اند، شناسایی و به مراجع قضایی معرفی شده اند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان افزود : 115 قبضه اسلحه شکاری و صدها رشته دام هم در بازدیدهای میدانی محیط بانان کشف و ضبط شد.

ساسان اکبری پور درخصوص اقدامات این یگان برای حفاظت از پرندگان مهاجر هم می گوید: محیط بانان، علاوه بر جلوگیری از شکار پرندگان، در گشت های روزانه خود، سلامت پرندگان را هم پایش کرده و در صورت مشاهده پرنده مبتلا به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، یا لاشه آن، به اداره کل دامپزشکی استان گزارش می کنند.

اما مدیرکل دامپزشکی گیلان که کارشناسانش در کنار محیط بانان، نبض سلامت مسافران آسمان حیات وحش استان– پرندگان مهاجر– را در دست دارند، با بیان اینکه آنفلونزای فوق حاد پرندگان، بیماری مشترک بین انسان و حیوان است، گفت : ویروس این بیماری هر سال جهش ژنتیکی یافته ، به سرعت به انسان سرایت کرده و برخی از تیپ های آن بسیار کشنده است.

دکتر سهراب عاقبتی با بیان اینکه پرندگان مهاجر، به عنوان مخزن و منبع ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان عمل می کنند، اما خودشان در برابر ابتلای به بیماری مقاوم هستند افزود : ممکن است این ویروس تا مدتها در بدن برخی پرندگان وحشی نهفته بماند وعلائم آن ظاهر نشود، اما فولیکول های پَر و فضولات ِاین پرندگان، می تواند ناقل خوبی برای شیوع ِ ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، بویژه در طیور بومی که مقاومت کمتری دارند، باشد.

وی می گوید : اگرچه محیط بانان اداره کل حفاظت محیط زیست استان، در گشت های روزانه خود، موارد مشکوک ابتلا به آنفلوانزای پرندگان و کانونهای آلوده را به اداره کل دامپزشکی استان، گزارش می کنند اما حدود 34 کارشناس دامپزشکی هم، در کنار این محیط بانان، بصورت هفتگی، مکان های زمستان گذرانی پرندگان مهاجر را رصد و پایش می کنند و موارد مشکوک را شناسایی و نمونه پرنده مبتلا را برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه دامپزشکی استان، منتقل می کنند. سوغاتی های پرندگان مهاجر، برای گیلان

مدیرکل دامپزشکی گیلان در پاسخ به این سوال که راهبرد اداره کل دامپزشکی برای نجات پرندگان مهاجرِ ِمبتلا به این بیماری و سایر بیماری ها چیست؟ گفت : به علت مستقر نبودن پرندگان وحشی در یکجا و داشتن قابلیت پرواز، این پرندگان، قابل دسترسی و گرفتن نیستند و بر این اساس اداره کل دامپزشکی فقط می تواند در پایش سلامت و تایید ِبیماری های شایع در آنها، بویژه آنفلونزای فوق حاد پرندگان، نقش آفرینی و زمینه شیوع آن را در پرندگان بومی کم کند.

دکتر سهراب عاقبتی با بیان اینکه به نظر می رسد میزان تلفات در پرندگان مهاجر به علت مقاومت بالای بدنشان کمتر از طیور بومی باشد افزود : براین اساس، پیشگیری و کنترل شیوع این بیماری را در طیور بومی روستاهایی که در حاشیه مناطق آلوده قرار دارند، پی می گیریم.

وی در تشریح این موضوع می گوید: بطور معمول برای مقابله با این بیماری باید طیور آلوده از بین رفته، بهداشتی مدفون شوند و محل نگهداری آنها هم با آهک ضد عفونی شود که چنین اقداماتی در محیط بسته و در طیور بومی که قابلیت پرواز ندارند، نتیجه بخش است و به علت گستردگی محیط های باز چون آبگیرها و تالاب ها، قابل اجرا نیست.

مدیرکل دامپزشکی گیلان می گوید: اگرچه در پایش های امسال در محل های زمستان گذرانی پرندگان مهاجر، تاکنون نمونه مشکوکی از ابتلا به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان مشاهده و شناسایی نشده اما تاکنون 3 کانون آلوده طیور روستایی، در شهرستان های صومعه سرا، رشت و رضوانشهر شناسایی شده و اقدامات کنترلی انجام شده است.

دکتر سهراب عاقبتی افزود: به نظر می رسد طیور بومی این مناطق، این بیماری را از پرندگان وحشی که برای خوردن آب و دانه به شالیزارهای اطراف تالاب ها و آبگیرها آمده اند، گرفته باشند.

وی با اشاره به اینکه امسال اقدامات کنترلی را زودتر از پارسال آغاز کرده ایم گفت : پارسال حدود 31 هزار قطعه طیور بومی به علت آلوده شدن به سوغاتی ای که پرندگان مهاجر با خود آورده بودند، معدوم شدند.

مدیرکل دامپزشکی گیلان می گوید: بیماری آنفلونزای فوق حاد پرندگان، در پرندگان وحشی و مهاجر، یک روال عادی و الگوی طبیعی است که نمی توان چندان در این روال طبیعی مداخله کرد و فقط می توان با اقدامات پیشگیرانه و کنترلی،عوارض و دامنه شیوع آن را در طیور بومی و صنعتی کم کرد.

کوتاه سخن اینکه: حالا که گیلان، سالانه میزبان حدود 200هزار پرنده مهاجر است و این مسافران زمستانی ِ پهنه های آبی، هم، دستی بر حفاظت از اکوسیستم منطقه و حذف آفات دارند و هم چند سالیست پای ظرفیت پرنده نگری را به حوزه گرشگری گیلان باز کرده اند، باید از این فرصت مهاجران زودگذر که فقط حدود نیمی از سال مهمان استان هستند، نهایت بهره را برد. البته در این بین، نباید از نظارت، حفاظت و فرهنگ سازی بیشتر به عنوان سپر بلای پرندگان درمقابل دام ها و سلاح شکارچیان، غافل بود. شکاری که با وجود شیوع آنفلونزای فوق حاد پرندگان، هم ممکن است بلای جان سلامت مردم شود و هم جمعیت این پرندگان وحشی را که برخی از آنها از گونه های نادرند، کم کند.

 نگارندگان: کبرا اجدادی و مریم امدادی