جای آثار اسکندری در مارکت های جهانی است

به گزارش خبرگزاری برنا،  احمدرضا دالوند پژوهشگر و استاد دانشگاه در نشست نقد و بررسی آثار ایرج اسکندری که سه شنبه ۶ مهرماه در حوزه هنری برگزار شد، با بیان اینکه نقاشان انقلاب اسلامی در سنین بسیار کم کار خود را آغاز کردند، اظهار کرد: کاظم چلیپا تابلو معروف خود به نام «کویر» را در ۲۰ سالگی کشید. امروز ۲۰ ساله ای نمی شناسم که به لحاظ فنی و حس شریف انسانی، چنین تابلویی بتواند خلق کند.

وی ادامه داد: البته برای جوانانی که در هنر نقاشی، دل به ایده هایشان بسته اند و برای آن شورمندانه کار می کنند نباید انتظار داشته باشیم مانند عکاسان و یا فیلم برداران به نتیجه برسند. نقاشی امری دیریاب است. رامبرانت می گوید نقاش از ۵۰ سالگی به بعد نقاش می شود. این هنر، هنری بسیار سخت است و اگر با آن احساس پیوستگی نکنی و مدتی از نقاشی کردن جدا شوی، بوم نقاشی از تو دور می شود و وقتی که به سراغ بوم بروی، به تو لگد می زند و رام نمی شود.

دالوند خاطرنشان کرد: حدود ۱۰ سال قبل اگر برخی از نقاشان انقلاب اسلامی اثری فرمالیستی و انتزاعی کار می کردند، می گفتند نقاش انقلاب راهش را کج کرده و کاغذ دیواری کار می کند. آن برخورد و قضاوت، سطحی، غلط و بیمارگونه بود. نقاش اگر نقاش باشد باید تمام گونه های تصویرکردن را بیاموزد. اگر نقاش انقلاب اسلامی در ۵۰ و یا ۶۰ سالگی برای انقلاب بخواهد نقاشی کند و هنوز هم همان آرمان ها را داشته باشد، حس و حال ۲۰ و چند سالگی ابتدای انقلاب را ندارد، اما در کارش نگاه عالمانه ای وجود دارد و به لحاظ فرم به پختگی رسیده است.

این پژوهشگر هنر همچنین گفت: وقتی شهر گرنیکا را در اسپانیا بمباران می کنند و پیکاسو عکس هایش را در روزنامه می بیند، چنان متاثر می شود که تابلوی «گرنیکا» را می کشد. در جامعه ما روزی نیست که بلند نشویم و فاجعه بشری اطرافمان رخ نداده باشد و می توان از این وقایع تاثیر گرفت.

وی با تاکید بر اینکه همواره در تحلیل هنر معاصر کشور بی طرف بوده است، عنوان کرد: البته بی طرف نه به این معنا که نظری ندارم، بلکه نه از هنر انقلاب اسلامی دفاع می‌کنم و نه به آن حمله می کنم. تنها می گویم پدیده هنر انقلاب اسلامی، در مسیر سی و چند ساله خود چگونه باید به ثمر بنشیند.

وی افزود: در نقاشی با آنکه ابزار کار، بوم و رنگ و سه پایه و ... است، ولی مکث بر یک فریم مستطیل و یا مربع و بارور ساختن سطحی که می خواهیم هنر و ارزش ها را در آن نشان دهیم، با دوربینی که در هر دقیقه چندین فریم را ثبت می کند، متفاوت است. نگاه عمیق و طولانی به ساختار و حیثیت تصویر و سوژه هایی که تصویر می‌خواهد نشان دهد، بسیار کار دیریابی است و به  همین دلیل تجربه ای که در هنر انقلاب اسلامی از سر گذشت، درست مانند خود انقلاب، بسیار ارزشمند است. نقاشی در سال های ابتدای انقلاب اسلامی نهال تازه پاگرفته ای بود و بسیاری از نقاشی های انقلاب ما به خاطر معنویتی که در آن است، بسیار قابل احترام هستند. جوانی که هنر انقلاب را بر روی بوم کار می کرد، در سن ۵۰ سالگی اگر می خواهد بر روی چنین مضمونی کار کند، حالا انتظار می رود با توجه به اینکه مطالعه کرده و رشد کرده، متفاوت باشد و من کنجکاو هنر انقلابی هستم که توسط چنین شخصیت‌ ایی خلق می شود.

دالوند در آسیب شناسی نقاشی هنرمندان انقلاب اسلامی نیز گفت: نقاشان اصولا انسان های تک رو، خودمحور و مغروری هستند و رسانه نقاشی هم انسان را در تنهایی می خواهد. بهترین شکل نقاشی این است که در تنهایی انجام شود. در جمع نمی توان نقاشی کرد. حال این خودمحوری و غرور اگر در سطح حرفه ای و تخصصی باشد قابل فهم است، اما به نظر می آید که مقداری فراتر از این رفته و جداسازی هایی رخ داده و این لطمه به هنرمند نقاش و هنر نقاشی انقلاب اسلامی می زند. معتقدم هنر انقلاب اسلامی در قالب نقاشی تنها راهش را رفته و هنوز ثمر نداده است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: هنوز وقتی ایرج اسکندری را بررسی می کنیم، آمیزه ای از ۵ گرایش را در نقاشی هایش می بینیم که قوی ترین گرایش هایش، گرایش های فرم گرا و آبستره اوست. در این نمایشگاه برخی آثار اسکندری در هر حراجی در دنیا قابل فروش هستند. برخی آثار ایرج اسکندری که بر روی عناصر طبیعت کار کرده، بسیار پر قیمت و ارزشمند هستند و در مارکت هنر معاصر ایران می‌توانند عرض اندام کنند. این آثار در آرشیوی قرار گرفته و از چشم کسانی که باید رصد کنند دور مانده است.

وی با تاکید بر اینکه برخی آثار هنرمندان انقلاب اسلامی را تحریم می کنند، گفت: کسانی هستند که کتاب و مقاله می نویسند. وقتی شرح حال نقاشی پس از انقلاب اسلامی را می نویسند، به طور مثال تصویری از اثر ۳۰ یا ۴۰ سال پیش هنرمندی که پیش کسوت است و آثار ارزشمند بسیاری دارد را در کتاب خود قرار می دهند و می خواهند بگویند این اثر، برآیند کل آثار این هنرمند است. این جفا و حتی خیانت است. مولف چنین کتابی آگاهانه این کار را کرده است. چرا که اگر آن شخص بخواهد ایرج اسکندری را در کتابش معرفی کند، می تواند آرشیو حوزه هنری، موزه هنرهای معاصر و یا آرشیو شخصی آقای اسکندری را ببیند و ببیند در زمان ۴۰ سال، چقدر آثار متنوع و با ارزشی کار کرده است.

وی همچنین گفت: مولف چنین کتابی به مارکت هنر ایران وصل است و نمی خواهد بگوید که چلیپا، اسکندری و ... هنرمندان پخته ای هستند، بلکه می خواهد بگوید آثار این هنرمندان همان اثری است که در دهه ۶۰ کشیده اند. این گونه نویسندگان و پژوهشگران تصویری از هنرمند انقلاب ایجاد می کنند و جریان مارکت هنر نیز از این هنرمند عبور می‌کند. برخی از آثاری که در نمایشگاه ایرج اسکندری در حوزه هنری به نمایش گذاشته شده اند، اگر در حراج کریستیز عرضه شوند، فروش‌های بالای ۴۰ هزار دلار خواهند داشت، در حالی که تحلیلگران این آثار را نمی شناسند.

دالوند در پایان گفت: اگر به جای اسکندری و چلیپا و این گونه شخصیت ها بودم، خیلی نگران می شدم. چرا که وقتی جوان بودند، با انقلاب هم سو شدند و وقتی پیر شدند، در بازار آن ها را پس زدند. هنرمندی که شاگردان بسیاری تربیت کرد و البته روزی هم بنا به وقایع آن دوران، واکنش نشان داد، نباید تاوان چنین واکنشی را پس دهد.

در نخستین نمایشگاه «شرح رنگ و نگاه» منتخبی از آثار ایرج اسکندری از هنرمندان پیشتاز هنرهای تجسمی انقلاب اسلامی در گالری ابوالفضل عالی حوزه هنری واقع در خیابان سمیه، نرسیده به پل حافظ به نمایش درآمده است.

ایرج اسکندری متولد ۱۳۳۵،  سرپرستی گروه تجسمی دانشکده الزهرا و عضویت در گروه نقاشی حوزه هنری انقلاب اسلامی در کارنامه فعالیت های او دیده می شود.

این هنرمند در نمایشگاه های جمعی و انفردی بسیاری شرکت کرده است.

این نقاش پس از انقلاب اسلامی، جدا از پرداختن به نقاشی و همکاری با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جهت ایجاد فضای جدید هنری، به تدریس در دوره فوق لیسانس دانشکده هنرهای تزئینی پرداخت و در جریان تعطیلی موقت دانشگاه ها در طول انقلاب فرهنگی به خدمت سربازی رفت و عهده دار تبلیغات عقیدتی و سیاسی نیروی زمینی شد. پس از آن مجددا به تدریس طراحی و نقاشی در دانشکده هنرهای تزیینی مشغول شد.

ایرج اسکندری فارغ التحصیل رشته نقاشی از هنرکده هنرهای تزئینی، فارغ التحصیل پژوهش هنر، عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه هنر است.

او همچنین دبیر دومین و سومین دوسالانه نقاشی معاصر ایران، دبیر نخستین دوسالانه بین المللی نقاشی جهان اسلام و دبیر نخستین جشنواره هنرهای تجسمی آفریقا بوده است.