مدل روابط فرهنگی خارجی ما نیازمند بازنگری است

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، حسام الدین آشنا روز یکشنبه در نشست مجازی آیین گشایش «انجمن علمی برنامه‌ریزی روابط فرهنگی اجتماعی» گفت: لازم است اینجا از تمام کسانی که از مسیرهای طولانی عبور کردند تا شناخت فرهنگ‌ها را نسبت به همدیگر افزایش دهند چه رایزنان فرهنگی ایران پیش از انقلاب اسلامی که از نام آوران بودند و چه آنها که بعد از انقلاب وظیفه نمایندگی نظام اسلامی را در دیگر کشورها برعهده گرفتند، تقدیر کنم.

وی خواستار جدی گرفته شدن حوزه روابط بین فرهنگی از سوی تصمیم‌گیران کشور شد و افزود: از لحاظ نظری، وقتی در دو حوزه ارتباطات بین‌فرهنگی و مطالعات بین‌فرهنگی کار می‌کنیم منظور این است که فرهنگ‌ها در مقایسه با هم شناخته می شوند و هیچ کسی هویت خودش را نمی تواند شناسایی کند مگر اینکه با فرهنگ دیگری مواجه شود.

مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری با بیان اینکه مجموعه مطالعات مقایسه ای به نوعی مطالعات بین‌فرهنگی محسوب می‌شود، تصریح کرد: جای این نوع مطالعات در ایران خیلی خالی است و معمولا کشورهایی که سابقه استعماری دارند به مطالعات بین‌فرهنگی روی آورده‌اند و در این راه سوابق طولانی دارند شاید شکل گیری رشته مردم شناسی در اساس ناشی از نیاز انسان غربی قرن هیجدهم، نوزدهم و بیستم برای شناخت دیگری بوده است.

آشنا با بیان اینکه ارتباطات بین فرهنگی یعنی اینکه چطور یک ملت می‌تواند خودش و دیگری را بشناسد و خودش را به دیگران بشناساند، گفت: اگر کشوری از طریق ارتباطات بین‌فرهنگی تلاش کند تا شناخت دیگران از خود را افزایش دهد تلاش آن معطوف به افزایش نفوذ فرهنگی محسوب می‌شود.

وی تصریح کرد: اگر هر کشوری برای نفوذ فرهنگی تلاش کند و عمده دغدغه اش هم این باشد که در مقابل فرهنگ مقابل نفوذناپذیر باشد این نمایه از یک کشور برای دیگر کشورها تهدید محسوب می‌شود.

مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری، ارتباطات بین‌فرهنگی را یک جاده یک‌طرفه ندانست و گفت: تصور اینکه ارتباطات بین‌فرهنگی جاده‌ای یک طرفه است باعث می شود که دیگران احساس خطر کنند چون شما را آماده تعامل فرهنگی نمی‌بینند.

آشنا با بیان اینکه شما نمی توانید در تماس با فرهنگ دیگری قرار بگیرید اما آمادگی برای تاثیرپذیری از آن را نداشته باشید، گفت: کارگزاران روابط بین‌فرهنگی باید کارشان تسهیل ارتباطات دوطرفه باشد و آمادگی آموختن و تاثیرپذیری از جنبه‌های مثبت فرهنگ دیگر را داشته باشیم و باید بتوانیم نفوذ فرهنگی خودمان را هم افزایش دهیم.

وی با اشاره به این موضوع که باوجود تعداد بالای سفارتخانه‌ها واقعیت این است که کیک روابط خارجی ما در حوزه سیاست، اقتصاد و فرهنگ کوچک است، افزود: به نظر می آید که ما به تدریج دچار این مشکل می شویم که بین برون‌گرایی، درون‌گرایی و تعامل‌گرایی سیاسی فرهنگی و اقتصادی مجبوریم دست به یک گزینش و ترکیب بزنیم.

مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری با پرسیدن این سئوال که انجمنی که به طور تخصصی می خواهد در خصوص روابط فرهنگی بین‌المللی کار کند چه ویژگی هایی باید داشته باشد، خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین ویژگی‌های انجمن باید حضور و فعالیت و اشتراک نظر تمام کسانی باشد که در این حوزه چه دولتی و چه غیردولتی فعالیت داشته‌اند؛ بنابراین لازم است از روسای قبلی سازمان فرهنگ و ارتباطات و معاونینشان تا تمام رایزن‌های فرهنگی قدیمی و جدید دعوت شود تا حداقل به صورت افتخاری عضو این انجمن شوند.

آشنا با تاکید بر جامع الاطراف بودن انجمن علمی برنامه‌ریزی روابط فرهنگی اجتماعی تصریح کرد: انجمن لازم است به عنوان یک انجمن حرفه‌ای، علمی، پژوهشی و آموزشی به سازمان‌های مرتبط خدمات ارائه کند و با آنها تعامل داشته باشد.

وی به نقش نظام مهندسی و نظام پزشکی در جامعه مهندسان و پزشکان کشور نیز اشاره و ابراز امیدواری کرد که انجمن علمی برنامه‌ریزی روابط فرهنگی اجتماعی بتواند همین نقش را برای تقویت حوزه ارتباطات بین‌فرهنگی و جوانانی که قصد دارند در این حوزه فعالیت کنند ایفا کند.

هماهنگی بین مجموعه‌های فرهنگی و سیاست خارجی بیشتر شود

سید محمد کاظم سجادپور، معاون وزیر امور خارجه و رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی نیز در این نشست با بیان اینکه راه‌اندازی هر انجمن علمی، یک ارزش افزوده برای کشور است، تصریح کرد:  انجمن‌های علمی حالت پل دارند و بین حوزه‌های گوناگون علمی و فکری و نسل‌های مختلف پیوند ایجاد می‌کنند و هرچه این انجمن ها بیشتر و حرفه ای‌تر باشند به توسعه کشور کمک می کنند.

وی به روابط فرهنگی بین‌المللی ایران در طول تاریخ اشاره کرد و افزود: ایران بیش از هر چیز یک موجود فرهنگی در تاریخ بوده و هست و در مجموعه دانشگاهی و اجرایی کشور چنین نگاهی به آن نداشته‌ایم و باید نگاه فرهنگی به ایران بیشتر لحاظ شود.

معاون وزیر خارجه، فرهنگ ایران را در طول هزاره‌های مختلف بشری در کنار بحث های راهبردی، امنیتی و سیاسی مورد توجه جهان دانست و گفت: عمدتا این فرهنگ معناگرای ایران بوده که برای دیگران جذاب بوده است.

سجادپور به حضور فرهنگی ایران و اثرات تمدنی آن در اقصی نقاط جهان اشاره کرد و افزود: باوجود حضور ۴۰۰ ساله عثمانی در جنوب اروپا اثرات زیادی از عثمانی دیده نمی شود اما اثرات ایران دیده می شود زیرا ایران فرهنگی جهانی، انسانی و بین‌المللی داشته است.

وی با بیان اینکه ما چه بخواهیم و چه نخواهیم کشوری بین‌المللی هستیم، تصریح کرد: اثر بین المللی بودن روی زندگی ما کاملا قابل مشاهده است و کمتر کشوری در بین همسایگان ما این بعد بین‌المللی را داشته که ما داریم و منظورم توجه جهانی و نیاز به تعامل جهانی است.

معاون وزیر خارجه به اهمیت سیاست خارجی در جامعه ایران اشاره کرد و افزود: سیاست خارجی برای ایران خیلی کلیدی است و امنیت و فرهنگ و اقتصاد کشور به آن گره خورده و از این منظر پیوند فرهنگ و سیاست اهمیت زیادی دارد.

سجادپور با بیان اینکه هر کار فرهنگی که ایران انجام می دهد حتما به عنوان بخشی از سیاست خارجی آن تلقی می‌شود، گفت: هر چه هماهنگی بین مجموعه‌های فرهنگی و مجموعه‌های سیاست خارجی بیشتر باشد به نظر من منافع همه جانبه کشور بیشتر تامین می‌شود.

وی تصریح کرد: این هماهنگی چیزی بخشنامه‌ای نیست و چیزی شناختی و مبتنی بر برداشت‌ها و دیدگاه‌هایی است که از فرهنگ و سیاست خارجی و ایران دارند و هرچه این دیدگاه‌ها اجماعی‌تر باشد در عمل تاثیرگذارتر است.

معاون وزیر خارجه ابراز امیدواری کرد: «انجمن علمی برنامه‌ریزی روابط فرهنگی اجتماعی» بتواند در ایجاد اجماع و پیوند در پیوست سیاست خارجی به روابط فرهنگی بین‌المللی و پیوست روابط فرهنگی به سیاست خارجی بتواند موثر باشد.

مدل روابط فرهنگی خارجی ما نیازمند بازنگری است

حجت الاسلام و المسلمین مهدی ایمانی‌پور، معاون همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در این نشست با تقدیر از تجربه علمی و میدانی موسسین «انجمن علمی برنامه‌ریزی روابط فرهنگی اجتماعی» تصریح کرد: کسانی را که تجربه دانشگاهی و میدانی داشتند به تشکیل انجمن تشویق کردیم تا در سیاست‌ورزی در حوزه روابط فرهنگی با دیگر کشورها نظام منسجم‌تری را در فضای بین الملل شکل دهیم.

وی ابراز امیدواری کرد: «انجمن علمی برنامه‌ریزی روابط فرهنگی اجتماعی» بتواند ایده‌های جدیدی را با ادغام علم و عمل برای سیاست‌گذاری فرهنگی بین‌المللی ارائه کند.

معاون همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بیان اینکه کشورهای توسعه‌یافته، مساله روابط فرهنگی را یکسویه می‌بینند، گفت: این کشورها گرچه شعار تعامل می‌دهند اما رویکردی یک‌سویه دارند و به اسم گفت‌وگوی سازنده دنبال تاثیرگذاری بر فرهنگ دیگر ملت‌ها هستند.  

ایمانی‌پور به نقش شورای فرهنگی بریتانیا به عنوان یک نهاد زیرمجموعه وزارت خارجه انگلیس اشاره کرد و افزود: این نهاد وابسته به وزارت خارجه انگلیس در ظاهر یک نهاد غیررسمی سیاست‌های فرهنگی این کشور را در کشورهای دیگر دنبال می‌کند.

وی خواستار غیردولتی شدن عنوان رایزنی‌های فرهنگی ایران در خارج از کشور و تبدیل آنها به خانه فرهنگ ایران شد و افزود: مدل روابط فرهنگی خارجی ما نیازمند بازنگری است.

معاون همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به ضعیف بودن ارتباط رسمی مراکز فرهنگی و دانشگاهی ایران با همتایان خود در دیگر کشورها اشاره و ابراز امیدواری کرد که «انجمن علمی برنامه‌ریزی روابط فرهنگی اجتماعی» بتواند این خلا را برطرف کند.

امیرمحمد حاجی یوسفی رییس انجمن علمی برنامه‌ریزی و روابط فرهنگی اجتماعی نیز در این نشست ابراز امیدواری کرد که این انجمن بتواند در عرصه دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی عمومی به کشور کمک و بین نهادهای سیاست خارجی و نهادهای فرهنگی همدلی و اجماع بیشتر ایجاد کند.

نشست مجازی آیین گشایش انجمن علمی برنامه ریزی روابط فرهنگی اجتماعی به همت مرکز مطالعات بین‌المللی و روابط فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با حضور حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس جمهور، سید محمد کاظم سجادپور معاون وزیر اور خارجه و رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی، حجت‌الاسلام و المسلمین ایمانی پور معاون همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و امیرمحمد حاجی یوسفی، رئیس انجمن علمی برنامه ریزی و روابط فرهنگی اجتماعی برگزار شد.