آداب و رسوم مردم کردستان در شب چله/ از سرو «خربزه ترش» تا «گوروابازی»

به گزارش خبرگزاری برنا، امیر صادقی کارشناس ارشد مردم شناسی کردستان با اشاره به اینکه شب چله در میان مردم کردستان جایگاه ویژه‌ای دارد، گفت: شب یلدا را در کردستان «شه‌و چله» (شب چله) یا «شه‌ و زمسان» (شب زمستان) می‌نامند، شبی که پیش از فرارسیدن‌اش، هیجان و شور خاصی را در میان مردم برمی‌انگیزد.

صادقی به مهم‌ترین ویژگی‌های این شب در کردستان اشاره کرد و افزود: اصلی‌ترین ویژگی شب چله، گردآمدن خانواده‌ها با هماهنگی قبلی در کنار هم است به‌صورتی که معمولاً یک هفته قبل از آن مشخص می‌شود که شب چله این سال در خانه‌ چه کسی جمع شوند.

سرو «خربزه ترش» برای هضم غذا در شب یلدا

وی گفت: در تدارکات این جشن، سنندجی‌ها چند ماه قبل از شب چله، خربزه‌های کوچکی که از روستای گردشگری سراب قامیش تهیه می‌شود را در تفاله سرکه می‌اندازند تا برای این شب «کالک تورش» (خربزه ترش) که از اصلی‌ترین موارد سفره است را داشته باشند، پس از خوردن غذای چرب و سنگین شب چله، میل کردن این خربزه‌ ترش، هضم غذا را آسان کرده و باعث می‌شود بقیه‌ شب نیز بتوان از تنقلات متنوع و میوه‌های رنگارنگ شب چله نیز استفاده کرد.

صادقی تصریح کرد: آب داخل خربزه را نیز که مزه‌ ترش و شیرین می‌دهد را جداگانه در ظرفی ریخته و تقسیم می‌کنند، همچنین چند ماه قبل از زمستان، خوشه‌های انگور را برای این شب در زیرزمین یا در سایه نخ کرده و از سقف آویزان می‌کنند که به آن «آنو» (با نون مفخم) می‌گویند.

از دلمه و رشته پلو تا  «کاسه هاوسا»

صادقی با بیان اینکه غذای مخصوص شب یلدا در این استان، دلمه و رشته پلو است، گفت: در این شب اگر همسایه‌ها مایل باشند از غذایی که تهیه کرده‌اند به همدیگر می‌دهند که به آن «کاسه هاوسا» می‌گویند.

این کارشناس ارشد مردم‌شناسی کردستان افزود: سپس نوبت به خوردن تنقلات و خشکبار می‌رسد. انجیر خشک، برگ گلابی، برگ زردآلو، هسته‌ زردآلو که همراه با سماق حرارت دیده، توت خشک، تخمه بو داده کدو، و همچنین گندم برشته که با شیره گز مخلوط شده و به صورت گلوله‌های کوچکی درآمده از جمله‌ خشکبارهای شب چله است.

«گوروابازی» سرگرمی کردها در شب یلدا

صادقی بیان کرد: در این شب بلند به‌دلیل اینکه وسایل ارتباط جمعی مانند امروزه درمیان خانه‌ها وجود نداشته، از انواع سرگرمی‌ها مانند فال حافظ و انجام برخی بازی‌های محلی که معروف‌ترین آن «گوروابازی» یا جوراب بازی است، استفاده می‌شد.

وی اظهار کرد: همچنین قبل از خوردن یا بعد از صرف شام، بزرگان فامیل داستان‌ها، متل‌ها و افسانه‌های قدیمی تعریف می‌کردند، امروزه در روستاها، حکایت‌گویی هم‌چنان پابرجا مانده و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها داستان‌هایی مانند «خاتون زمهریر» را برای نوه‌هایشان در این شب طولانی و تاریک و سرد زمستانی تعریف می‌کنند، همچنین در گذشته خواندن شاهنامه، گلستان و بوستان و اسکندرنامه معمول بوده است.

مراسم شال انداختن در شب یلدای مردم کردستان

کارشناس ارشد مردم‌شناسی کردستان بیان کرد: همچنین در سال‌های گذشته در روستاهای کردستان، در شب چله، مراسم شال انداختن نیز اجرا می‌شد. در این رسم از روزنه‌های بالای بام‌ها که نقش هواکش و نورگیر را دارند، جوانان روستا شال‌های لباس‌شان را پایین می‌فرستند تا صاحب‌خانه هدیه‌ای به مناسبت شب چله در آن بگذارد.

انتهای پیام/