تغییر و تحولات پست در ایران، از ابتدا تا کنون

به گزارش گروه جوان و جامعه خبرگزاری برنا، اگر به تاریخچه پست در ایران نگاهی بیندازیم، می توانیم آن را به سه دوره تاریخی تقسیم کنیم، دوره اول به حدود سه هزار سال پیش در زمان سلسله هخامنشی بر میگردد، که ایرانیان اقدام به تاسیس تشکیلات منظم پست به منظورسازماندهی تمامی امور ارتباطی کشور ایجاد کردند و آن را "چاپار" نامیدند.

 در واقع در ایران باستان، چاپارخانه ها مشهورترین و حساس ترین تشکیلات اداری هخامنشیان بودکه گروه چابک سواران آن با اسب های تند رو و طی مسافت های طولانی، ارتباط دایمی بین مرکز و ایالات را برقرار می کردند و در کوتاهترین زمان اخبار و گزارش های واصله از گوشه و کنار ممالک را به مرکز و از مرکز به دور ترین نقاط کشور می بردند.

داریوش هخامنشی برای اداره بهتر کشور و سهولت در امر نظارت بر قلمرو وسیع ایران، نظام ارتباطی را سامان بخشید از جمله اقدامات او ایجاد جاده ها بود که مهمترین آنها به "راه شاهی" نام داشت که 2400 کیلومتر مسافت داشت و در این جاده  به فاصله هر 24 کیلومتر چاپارخانه یا به اصطلاح امروزی اداره پست ، ساختند که در این چاپارخانه ها همیشه اسب های تازه نفس آماده بودند، این چاپارخانه‌ها اولین تشکیلات پستی راه اندازی شده در ایران بودند.

پیک های دولتی یا نخستین پستچی‌ها با رسیدن به این چاپارخانه ها اسب های خود را عوض می کردند و با اسبی تازه نفس به راه خود ادامه می دادند. انتقال پیام از یک ایستگاه به ایستگاه دیگر به همین صورت ادامه می یافت تا به مقصد می رسید.

دوره دوم تشکیلات پستی در ایران مربوط به زمیانیست که این صنعت دستخوش تحولات بسیاری شد.پست در ایران تا پیش از سال 1258 به صورت «اداره» بود و تمامی امور پستی در آن زمان توسط همین اداره انجام می شد. در پی موفقیت های پست در انجام امور کشور، "ناصرالدین شاه قاجار" دستور تاسیس وزارت پست را صادر کرد.

 کشور ایران در سال 1264 دارای 7 خط اصلی و پنج خط فرعی پستی بود. با تاسیس اتحادیه پستی جهانی، ایران به عنوان یکی از نخستین کشورهای دنیا به عضویت این اتحادیه درآمد. هم زمان با صدارت "میرزا تقی خان امیرکبیر" تحولات تازه‌ای در پست کشور رخ داد و پست نوین بنیان گذاری شد. در این دوره سرویس های پستی منظم بین شهرها ایجاد، تعرفه های پستی تعیین و آیین نامه پستی به تصویب رسید. در سال 1288 وزارت پست تشکیلاتی نو یافت. اداره‌ی تلگراف در این زمان به پست اضافه شد و وزارت پست و تلگراف تشکیل شد. در اواخر سال 1308 با خرید سهام شرکت تلفن، وزارت پست و تلگراف و تلفن شکل گرفت. با تاسیس وزارتخانه جدید، نظام پستی کشور توسعه چشمگیری یافت.

دوره سوم  در تحولات پست ایران را می توان دوره سرنوشت ساز همراه با تحولی عظیم در صنعت پست ایران شمرد. با پیروزی انقلاب اسلامی، شیوه های نوین پستی روز به روز گسترش و کمیت و کیفیت خدمات ارتقا یافت. در دوران انقلاب و سازندگی فعالیت های بی شماری در شبکه پستی کشور صورت گرفت. تغییر ساختار پست و فعالیت آن به عنوان یک شرکت مستقل دولتی در سال 1367 را می توان به عنوان مهمترین رویداد این دوره برشمرد.

حذف ساختار سنتی پست و اجرای مکانیزاسیون و اتوماسیون شبکه پستی ایجاد سرویس های نوین و متنوع نظیر پست پیشتاز، پست مستقیم، سلف سرویس پستی، تحویل هوشمند مرسولات به گیرندگان، پست تصویری، پست جواب قبول، پست یافته، صندوق شخصی، پست تلفنی 193، پست اکسپرس، پست خرید، پست رستانت، خرید اینترنتی، پست ویژه، پیک ویژه و دهها خدمت دیگر را موجب شد.

رفته رفته پست با یافتن جایگاه واقعی خود به عنوان مهمترین ابزار ارتباطی توانست همکاری سایر نهادهای دولتی را جلب کرده و ارایه خدمات دولتی را از طریق پیشخوان خود سامان بخشد. در همین راستا شرکت پست جمهوری اسلامی ایران در اجرای طرح های کلان ملی از جمله توزیع کارت سوخت، توزیع کالابرگ های شهری، روستایی و عشایری، ثبت نام و توزیع کارت ملی، تعویض پلاک های خودرویی، توزیع فرم های اطلاعات اقتصادی، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ثبت نام تلفن همراه و غیره مشارکتی گسترده داشت.

در این دوره با توسعه روزافزون فناوری های نوین ارتباطی، دفاتر خدمات ارتباطی(ICT) در روستاها و دور افتاده ترین نقاط کشور ایجاد شد و ارایه خدمات پستی و نیابتی سایر سازمان ها به روستاییان روز به روزگسترش یافت.

شرکت پست جمهوری اسلامی ایران به منظور توسعه هر چه بیشتر رقابت پذیری، پویایی در عرضه خدمات پستی و پاسخگویی مناسب به نیازهای متنوع و جدید مشتریان، بستر مناسب جهت حضور ومشارکت فعال بخش غیردولتی را به موازات اپراتور دولتی ایجاد کرده و خصوصی سازی آن در دست انجام است.

حسین مهری،  مدیر عامل شرکت پست، در خصوص تازه ترین اتفاقات در صنعت پست ایران،  با بیان اینکه اساسنامه شرکت پست در صف انتظار طرح در صحن علنی مجلس جهت تصویب است، گفت: با تصویب این اساسنامه که کار بررسی‌ آن در کمیسیون‌های اصلی و فرعی مجلس به اتمام رسیده، پست به «شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران» تبدیل می‌شود.

همچنین آنطور که مدیر عامل شرکت پست اعلام کرد، شاید بتوان جدیدترین دستاورد و پیشرفت در صنعت پست کشور را برقراری امکان خرید ایرانی ها از سایت های بین المللی ebay  و amazon  دانست.