مرتضی اسفندقه: شعر هرگز نمی میرد

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ چهاردهمین برنامه ی«شب شعر» با موضوع «فراز و فرود قالب های شعری(قصیده)» به میزبانی دکتر محمود اکرامی فر و با حضور  بهرام پروین گنابادی و  مرتضی امیری اسفندقه، در برنامه «شب شعر»  از شبکه 4 به روی آنتن رفت.

در این میز گرد ادبی دکتر گنابادی در تاریخچه ای از قصیده بیان کرد: اگر برگردیم به اسنادی که داریم مثلا کتابی مثل کتاب شمس قیس، تئوری بلاغت شعر ما را بیان می کند، یا کتابی مثل چهار مقاله نظامی ساختار قصیده را در حاکمیت به ما می شناساند. شمس قیس معتقد است که مادر دیگر قالب های شعری قصیده است و قالب های دیگر مانند غزل از آن جدا شده اند. در اصل قصیده قالب اصلی شعر فارسی است و قالبی است که بین مردم و حاکمیت پیوندی می دهد.

شعر هرگز در هیچ قالبی نمی میرد

اسفندقه در مورد افول قالب قصیده گفت: شعر فرا قالب است و قالب مهم نیست. شعر هرگز در هیچ قالبی نمی میرد. تا هنگامی که اشعار شاعرانی چون بهار هست قصیده زنده است.

آیا مخاطب قالب را تعیین می کند؟ 

گنابادی پاسخ داد: بله اما قبل از اینکه مخاطب بخواهد تأثیر گذار شود، آن اتفاقی که در جامعه می افتد تعیین کننده قالب های شعری است. قصیده قالب دربار بوده است و در آن روزگار باید این اتفاق می افتاده. از دل قصیده بلاغت ما بیرون می آید، از دل قصیده رسم و رسوم شعر به وجود می آید. قصیده از سعدی به بعد گاهی در محاق رفته و گاهی آمده اما قالب فرهیختگان شعر بوده است.

امیری اسفندقه با خواندن نمونه هایی از قصیده های معروف گفت: قصیده پس از انقلاب اسلامی با بازگشت ارزش ها تجدید حیات داشته است.

دکتر گنابادی درباره اغراق در قصیده توضیح داد: قصیده دنباله ادبیات حماسی ماست و اغراق ذات آن است. جای قهرمان حماسی را ممدوح گرفت و بعد ممدوح به معشوق در غزل تبدیل شد. 

مخاطب قصیده  کسانی هستند که از ادبیات لذت دیگری می برند

آیا کم شدن سرودن قصیده به معنای این نیست که حوصله مخاطب کشش قصیده را ندارد؟

 گنابادی در پاسخ به این سوال گفت: قصیده همیشه مخاطب خودش را دارد چون مخاطب شعر خیلی گسترده است. مخاطب قصیده به نظر من کسانی هستند که از ادبیات لذت دیگری می برند، یعنی به دنبال شعر فنی می گردند بنابراین قصیده مخاطب خاص دارد. کسانی که در عصر حاضر قصیده می گویند سعی می کنند جوری بگویند که مخاطب آن را بپذیرد.

روزی که شاعر قالب شعر را انتخاب کند باید آن را ببوسد و کنار بگذارد

امیری اسفندقه، شاعر کتاب «سیاه مست سایه تاک» که بیشتر قصیده است، در پاسخ به چرایی قصیده گفتن با توجه به کم مخاطب بودن این قالب توضیح داد: قصیده مثل این است که به جای اینکه با هواپیما به چالوس سفر کنی، از جاده چالوس بروی و از مناظر و طول سفر لذت ببری. چون جهان جهانِ سرعت است که نباید قالب قصیده را کنار گذاشت. شعر که مغازه نیست که مثلا امروز رباعی مُد شد برویم رباعی بیاوریم. شعر مانند آوار بر سر شاعر می ریزد. شاعر انتخاب نمی کند و روزی که انتخاب کند باید شاعری را ببوسد و کنار بگذارد.

دکتر گنابادی در جمع بندی گفت: در زمانه حاضر در کل دنیا شعر کمی در حاشیه رفته اما تا در جامعه حرکتی به وجود نیاید قالب شعری نیز به وجود نمی آید.

مجله ادبی «شب شعر» به تهیه کنندگی کوروش انصاری و با محوریت بررسی شعر فارسی، هر دوشنبه شب در حوزه ادبیات، ساعت 23 روی انتن شبکه 4 می رود.