کُرنش به حافظ در موزه هنرهای معاصر اصفهان

به گزارش خبرگزاری برنا از اصفهان، موزه هنرهای معاصر اصفهان این روزها میزبان نمایشگاهی از آثار هنرمند آلمانی با عنوان «کُرنش به حافظ» است.

«آکنده از طنین شعر، از حافظ، لمس ژرفای روح، به جنبش آمدن از نیروی کلماتِ سرشار زندگی، اندیشه‌ها در سرمستی می‌رقصند، در توصیفات، همراهی کردن شاعر در راه خویش، کلمات بدل به رنگ‌ها می‌شوند، تاج گلی بر سر شاعر و ابیات شگفت‌انگیزش می‌نشانند.»

این بخشی از مقدمه «گونتر اوکر» هنرمند آلمانی بر نمایشگاهی است که اگرچه بیماری اجازه حضور در آیین افتتاح آن را به او نداد، اما تا 23 فروردین ماه 98 در موزه هنرهای معاصر اصفهان میزبان علاقمندان است.

به گفته افشین درم‌بخش مدیر شرکت بین‌المللی فرهنگ و هنر و مدیر این پروژه، اوکر این آثار را تحت‌تأثیر اشعار حافظ و بدون استفاده از قلم‌مو و در حالت عرفانی‌ که با خواندن اشعار حافظ به او دست داده خلق کرده است.

مدیر موزه هنرهای معاصر اصفهان در آیین گشایش نمایشگاه کرنش به حافظ اظهار کرد: نوشتن و ترسیم کردن از نخستین راه‌های ارتباطی بشر با جهان پیرامون، جهان برین و جهان درونی خویش بوده، گاهی تصویر حامل متنی نانوشته است و روابط عناصر بصری در آن گویای پیام است. گاهی متن بدون تصویر است اما ترکیب واژگان بار تصویری کلام را بر دوش می‌کشد. در این هر دو نمایشی است؛ بده بستان کلام با متن و متن با تصویر و در پایان، تصویر با ذهن آدمی.                                                                                                                           مهدی تمیزی افزود: در این رفتار بی‌مرز و بی‌جغرافیای کلام و تصویر، گاهی کلام از تصویر و گاه تصویر از کلام پیشی می‌گیرند، اما هیچ‌کدامشان را توان بالاتر پریدن از ذهن و خیال آدمی نیست؛ خیالی که مملو از عشق، رازورزی، الوهیت و انسانیت عام است. خیالی که با سرمستی نازکی به رقص درمی‌آید و اندوه از ژرفای دل می‌زداید. خیالی که در آن هر واژه و هر تصویر به شکلی دیگر، ناب‌تر و یگانه‌تر تصویر می‌شود.

او ادامه داد: ذهن گونتر اوکر در برابر کلام حافظ این‌گونه است و آثار مجموعه کرنش به حافظ او نمایش پالایشی است از آنچه در کلام حافظ شنیده و در ذهنش مصور شده است. کلمه‌ها مبدل شده به رنگ و رنگ‌هایی که سماع‌کنان بر جان و جهان نقاش تاجی از شهود و هنر ناب برجا گذارده‌اند. سطوری ناخوانا که در ترکیب با چرخش و پیچش رنگ‌ها مرقعی دست‌نویس از شاعر را به ذهن می‌آورد.

مدیر موزه هنرهای معاصر اصفهان گفت: در طول تاریخ هنرمندان بسیاری فارغ از مرزهای جغرافیایی و حتی به دور از بُعد زمانی با هم هم‌نوایی و هم‌سازی کرده‌اند؛ به طور مشخص آثاری که در یک سوی آن حافظ شیرازی نشسته و در دیگر سو هنرمند یا اندیشمندان آلمانی، بسیارند. این آثار چه در ستایش اندیشه‌های شاعر و چه برخاسته از شهودی آنی در درک و دریافت زیبایی ماهوی اشعار شاعر بوده باشند، همگی دعوی نخستین بی‌مکانی و بی‌زمانی هنر و اندیشه را صحه می‌گذارند و اوکر در این میان شاهد زنده‌ای است.

او خاطرنشان کرد: گونتر اوکر برای مشتاقانش دامی ساده، تهی و سرشار گسترده است؛ دامی که از دامان عرفان شرقی الگو گرفته و آدمی را به حیرت وامی‌دارد.

رییس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان نیز در این آیین افزود: امیدوارم نمایشگاه اندیشیده و تأمل‌برانگیز کرنش به حافظ سرآغاز فصلی نو از روابط فرهنگی بین دو دنیای پرریشه شرق و غرب باشد.

محمد عیدی ادامه داد: ماجرای پایان‌ناپذیر سخن حافظ به معمایی هنری بدل شده تا آنجا که در پهنه تاریخ و جغرافیایی به گستره زمین، ظریف‌اندیشان و صاحب‌دلان فراوانی به دولت هم‌نشینی با وی مفتخرند و جرعه‌نوش میخانه رندی اویند و از کندوکاو کلامش مضمون‌ها پرداخته‌اند و هنرها می‌آفرینند.

او افزود: آلفرد لورد تنس، شاعر بزرگ انگلیسی از این شمار است که عشق به حافظ او را مجبور می‌کند فارسی را نیز بیاموزد. امرسون فیلسوف تعالی‌گرای آمریکایی و گوته شاعر رمانتیک آلمانی از طریق متنی میانجی با حافظ نرد عشق می‌بازند.

معاون شهردار اصفهان تصریح کرد: امروز می‌توانیم با جرأت ادعا کنیم که دیوان حافظ اسطوره‌متنی است که قابلیت فرازمانی و فرامکانی دارد و می‌تواند با روحیه تجربه‌گرا و خلاقانه‌اش با امروز و فردای ما به گفت‌وگو بنشیند و کارکردهای معرفتی‌اش را به رخ انسان معاصر بکشد.

عیدی اضافه کرد: مکاتب ادبی از کلاسیسیسم گرفته تا فرمالیسم، ساختارگرایی و پساساختارگرایی، متن حافظ را متنی پیشرو، فراگیر، جامع‌الاطراف و پویا خوانده‌اند. شاید به‌ این‌ علت که حافظ خلاقانه ظرف زمانی گذشته و حال و آینده را تبدیل به اکنونی بسیار گسترده و فراخ کرده است، تا آنجا که بشر امروزین چون به متن حافظ رجوع می‌کند خود را در اکنون او می‌یابد.

رییس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان بیان داشت: نمایشگاه کرنش به حافظ مرا وادار به کرنش به اوکر کرده، چراکه مرا با مخاطبی عاشق روبه‌رو می‌کند که با شجاعت و خلاقیت منحصربه‌فردش خوانشی جدید از حافظ ارائه می‌کند. اوکر، از منظر پساساختارگرایانه به گفت‌وگو با حافظ می‌نشیند آن هم با زبانی دیگر، که هنر تجسمی‌اش می‌خوانند. اوکر کوشیده با کمک یک هنرمند عاشق فارسی‌زبان و البته مسلط به زبان آلمانی، متن را بدون ترجمه‌های معمول و بعضاً مغلوط فهم کند و افق فکری‌اش را به ذهنی چند کارکردی در متنی پرمعنا و نشانه نزدیک کند. همچنین او توانسته اثر هنری خودش را بدون ابزار میانجی خلق کند تا فهم شهودی خویش را ناب‌تر و خالص‌تر بیان کرده باشد.

او خاطرنشان کرد: اوکر این امکان را برای ما ایجاد می‌کند که ببینیم و بدانیم چگونه می‌توان هنرمندانه بین دو ساختار گفتمانی و چارچوب پارادایمی، آن هم با فاصله زمانی چند قرن پلی ارتباطی ایجاد کرد، زبانی مشترک ایجاد نمود و همدلانه، راهکاری برای کاهش آلام بشریت یافت.

مدیر شرکت بین‌المللی فرهنگ و هنر نیز در این مراسم اظهار داشت: نمایشگاه کرنش به حافظ را با چشم عرفان تماشا کنید، چون اوکر بدون استفاده از قلم‌مو و در حالت عرفانی‌ که با خواندن اشعار حافظ به او دست داده با دستان خود این آثار را خلق کرده است.

افشین‌ درم‌بخش افزود: اوکر یک هنرمند معمولی نیست، نام او در تاریخ هنر ماندگار خواهد بود و امیدوارم که با نمایش آثار او در ایران پلی بین فرهنگ‌ها بزنیم.