سود و زیان اینستاگرام برای ایران

گروه سیاسی خبرگزاری برنا، یادداشت- داوود رمضانی کارشناس رسانه: امروزه در هیچ کجای دنیا کشوری نیست که درگیر چالش‌های شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها نباشد و از شرق تا غرب عالم قانونگذاران، محققان، روانشناسان و غیره به دنبال یافتن راه‌هایی برای کاهش و تعدیل مشکلات این ابزارهای نوین و البته پر کاربرد هستند.

این مساله نیز غیر قابل انکار است که شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها اصولا ابزار کار، ارتباطات، بازاریابی و سرگرمی میلیاردها نفر در دنیا و در راس آن جوانان است. از این رو نادیده گرفتن این پدیده تقریبا ناممکن است.

علاوه بر این محققان و فعالان عرصه سایبری (اعم از مخالفان و موافقان) در یک موضوع دیگر نیز وجه اشتراک دارند که شبکه‌های اجتماعی به مثابه شمشیری دولبه هستند که کارکردهای مثبت و منفی را توامان دارند.

• فرصت‌ها و سود اینستاگرام برای ایران

اما ابتدا بد نیست به طور مشخص نگاهی به سود و مزایای شبکه اجتماعی اینستاگرام برای ایرانی‌ها داشته باشیم.

مطابق آمارهای ارایه شده این شبکه اجتماعی بالغ بر یک میلیارد کاربر در دنیا دارد که 71 درصد کاربران آن نیز زیر 35 سال هستند. این یعنی ما با شبکه‌ای کاملا جوان‌پسند مواجه هستیم که تمام خدمات و سرویس‌های خود را بر مبنای نیاز این قشر راه‌اندازی کرده و همچنان نیز در حال گسترش است.

آمارها نشان می‌دهد بالغ بر 40 میلیون ایرانی نیز در این شبکه حضور دارند. همچنین بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، تقریبا یک میلیون و ۷۰۰ هزار کسب و کار در فضای اینستاگرام بوجود آمده است و چند میلیون نفر نیز به شکل غیر رسمی در اینستاگرام مشغول به کار هستند.

• ابهامات آمار کسب‌وکار در اینستاگرام

اما این آمار از چند جهت محل پرسش و ابهام است.

نخست آنکه این تعداد شغل ایجاد شده در این بستر هیچگاه به شکل رسمی و دقیق تفکیک نشده که شامل چه مشاغل و کسب‌وکارهایی است. چراکه این موضوع غیرقابل انکار است که امروزه از کالاها و خدمات قانونی و رسمی گرفته تا کالاهای قاچاق و ممنوعه از مواد مخدر و حیوانات گرفته تا مشروبات الکلی و حتی سلاح نیز بر بستر این شبکه به فروش می‌رسد.

لذا زمانیکه حرف از اقتصاد دیجیتال، شبکه‌ای، کسب‌وکار و مشاغل می‌شود نمی‌توان به طور کلی هر کالا و خدماتی را در این آمار محاسبه کرد و در نتیجه با اعداد متورم شده از این طریق که چه بسا بخشی قابل توجهی از آن از طریق تخلفات به دست می‌آید، فرصت‌انگاری کرد و هر گونه تلاش برای نظم‌دهی و اعمال مقررات را تهدید انگاری دانست. کمااینکه با وجود تصویب شبانه‌روزی قوانین و مقررات کشورها برای شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، شاهد واکنش‌های منفی از سوی کاربران و مردم کشورهای مذکور نیستیم و این درک در کشورهای پیشرفته و حتی کمتر توسعه یافته ایجاد شده که به هر حال در کنار مزایا باید مراقب خسارات نیز بود تا هزینه و فایده به درستی محاسبه شود.

• نبود نگرانی از سوی کسب‌وکارهای سالم

دوم آنکه بخش اعظم کسب‌وکارهای سالم، رسمی و قانونی اصولا مشکلی برای فعالیت روی بسترهای مشابه داخلی نخواهند داشت. به ویژه آنکه پلتفورم‌های داخلی امکان بهتری برای ارایه خدمات چه از سمت فروشنده و چه از سمت خریدار داشته و در صورت بروز هر مشکلی در تعاملات و معاملات، امکان رسیدگی ساده و آسان فراهم است.

لذا واضح و طبیعی است که آن بخش از کسب‌وکارهای غیرقانونی و متخلف که مایل به حضور در فضای تاریک و به دور از دسترسی برای احقاق حقوق مشتریان هستند، نه تنها هیچ تمایلی برای حضور در بسترهای روشن و رسمی ندارند، بلکه فعالانه به مخالفت و مقاومت در برابر آن نیز خواهند پرداخت.

• سیاسی شدن شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها

مساله دیگری که برخلاف دنیا، خاص کشور ما محسوب می‌شود، سیاسی شدن شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها در کشور است. به این مفهوم که برخی سیاسیون و فعالان فضای مجازی با هدف حمایت شدن از سوی بخش‌های مختلف کاربران، به مخالفت با هرگونه قانونمندی و ساماندهی این پدیده‌ها می‌پردازند.

موضوعی که نمونه آن را تقریبا در هیچ کشوری از آمریکا گرفته تا چین شاهد نیستیم که بخشی از بدنه سیاسی و حاکمیتی با هدف دیده شدن و مقبولیت به مخالفت با نظم و انضباط بپردازند.

• خسارات و زیان اینستاگرام برای ایران

اما در کنار تمام فرصت‌های ایجاد شده از سوی اینستاگرام، خسارات و مشکلات ایجاد شده بر بستر این شبکه اجتماعی به هیچ وجه قابل انکار نیست. مساله مهم آنکه مشکلات مذکور نیز مربوط به هفته و روزهای اخیر نیست و آمارهای سال‌ها قبل تا کنون از سوی نهادهای قضایی، پلیسی و اجتماعی موید این موضوع است.

به شکل خلاصه بنا بر آمارهای رسمی پلیس فتا، پلتفورم اینستاگرام در رتبه نخست وقوع جرایم سایبری در ایران قرار دارد و محور این جرایم که به طور مشخص و عمدتا مردم و منافع ملی را هدف گرفته شامل این مواردی از این دست هستند: هتک حیثیت، مزاحمت، لایوهای غیراخلاقی، کودک آزاری، انواع کلاهبرداری در عدم ارایه خدمات و تحویل کالا و اجناس جعلی و تقلبی و...، خرید و فروش کالاهای ممنوعه؛ مشروبات الکلی، مواد مخدر، خرید و فروش کالاهای قاچاق، جرایم امنیتی شامل خرید و فروش اسلحه، آموزش‌های غیر مجاز مخرب نظیر هک، تخریب و ...، ترویج فرهنگ‌های ضد انسانی و اسلامی، ترویج اشرافی‌گرایی‌های جعلی و اثر منفی بر روحیه جوانان و نوجوانان از طریق تخریب فرهنگ کار و تلاش، ترویج خرافات، باورهای غلط و انحرافی، فروش گسترده داروهای قاچاق، تاریخ گذشته، غیرقانونی و مخرب، ترویج کسب‌وکارهای دروغین و ارایه انواع خدمات مشاوره از سوی افراد فاقد صلاحیت، رقابت ناسالم و ناعادلانه با کسب‌وکارهای مجاز و رسمی اعم از سنتی و اینترنتی و ...

• معضل بزرگ و انحصاری اینستاگرام

در نهایت آنکه واقعیت تلخ و به مراتب مهمتری نیز در خصوص شبکه اجتماعی اینستاگرام وجود دارد. این پلتفورم تقریبا در تمامی دنیا تابع قوانین و مقررات کشورهاست و به وضوح و حتی راسا با برخی تخلفات آشکار بر این بستر باید مقابله کند.

اما مشکل اینجاست که این شبکه اجتماعی با وجود پیگیری‌های انجام شده، همچنان از قوانین و مقررات ایران تبعیت نکرده و همکاری لازم را ندارد.

به عبارت دیگر و بر اساس اظهارات مسوولان و متولیان عرصه سیاسی و فضای مجازی کشور، چنانچه شرکت مالک اینستاگرام یعنی متا به پاسخ‌های منطقی و رسمی ایران پاسخ متناسبی دهد، ادامه فعالیت آن قاعدتا بلامانع است و در غیر اینصورت این مساله به معنای تلاش برای تخریب منافع ملی کشور تلقی شده و قاعدتا باید اقدام متقابل به عمل آید.

انتهای پیام/