روایت «چرخ» از راه‌حل‌های مدیریت سگ‌های ولگرد و حیوانات شهری در ایران

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ در «میز طبیعت» برنامه‌ی سه‌شنبه اول مرداد، سیاوش یالپانیان به‌عنوان مجری-کارشناس «چرخ»، میزبان دکتر کامران کشیری، دامپزشک و سارا امینی، فعال محیط‌زیست بود.

یالپانیان گفت‌وگو را با این سوال آغاز کرد که «سگ‌های گونه‌هایی مهاجم هستند یا بی‌دفاع؟» و دکتر کشیری پاسخ داد: «پاسخ دادن به این سوال ساده نیست. درباره‌ی سگ‌های ولگرد باید تقسیم‌بندی کنیم. به‌طور کلی تعدادی از سگ‌های ولگرد، سگ‌های صاحب‌داری هستند که می‌گردند و دوباره به سوی صاحب‌شان بازمی‌گردند. تعداد دیگری از این سگ‌ها صاحب ندارند و در محدوده‌های شهری و روستایی حرکت می‌کنند. تعداد دیگری از این سگ‌ها اصالتا اهلی هستند ولی به هر دلیلی دوباره وارد طبیعت شده‌اند و گاهی خطرناک هستند و گاهی نه. مشکلی که در ما مساله‌ی حفاظت حیات‌وحش داریم، این سگ‌های اهلی و سگ‌های دورگه هستند که از گرگ‌ها به وجود آمده‌اند. برخورد با هر کدام از این‌ها باید متفاوت باشد».

امینی دیدگاهش درباره‌ی برخورد با این سگ‌ها را این‌گونه توضیح داد: «ابتدا باید توضیح بدهم که حقوق حیوانات و رفاه حیوانات دو مساله‌ی متفاوت هستند. حقوق حیوانات می‌گوید حق حیات، آزادی تولید مثل و آزادی در زیستگاه و قلمرو حقوق حیوانات است. اما رفاه حیوانات می‌گویند ما حیوانی در اسارت داریم، اشکالی ندارد اما غذا و مکان زندگی‌اش خوب باشد. من به این مساله معتقد نیستم و می‌گویم حیوان حق دارد در شرایط طبیعی خودش باشد.» 

کشیری در ادامه درباره‌ی راهکار مواجهه با سگ‌های ولگرد گفت: «ما در حقیقت با سه مقوله سر و کار داریم؛ چه کاری را دوست داریم انجام بدهیم، چه کاری را باید انجام بدهیم و چه کاری را می‌توانیم انجام بدهیم. در یک جامعه و شرایط ایده‌آل همه چیز باید طوری باشد که به جانوری آسیب نرسد اما نه‌تنها در ایران بلکه در جوامع دیگر هم این شرایط ایده‌آل وجود ندارد. در هر برنامه‌ی مدیریتی باید این مساله لحاظ شود که ما چه امکاناتی داریم. یکی از دغدغه‌هایی که اهالی علم بر آن تاکید دارند این است که خیلی از کارهایی که امروز انجام می‌شود، پایه و مبنای پژوهشی و آماری ندارد. همیشه در اولین گام برای مدیریت جوامع سگ‌های ولگرد باید تخمینی از جمعیت آنها داشت. ما در ایران این کار را انجام نداده‌ایم و خیلی از گفته‌های ما حاصل مشاهده‌ی مستقیم است که مبنای درستی نیست. در حال حاضر عده‌ای با نگاهی افراطی معتقد به حذف کامل سگ‌ها هستند که من موافق این موضوع نیستم.»

امینی در ادامه‌ی بحث درباره‌ی حقوق حیوانات بیان کرد: «حقوق حیوانات دانش‌محور است ولی رفاه حیوانات احساس‌محور است. درباره‌ی مساله‌ی سگ‌های ولگرد علم و احساس کنار هم قرار گرفته و با مساله‌ی پیچیده‌ای مواجه هستیم. من واقعا به این مساله معتقدم که سگ جایی در حیات‌وحش ندارد و موجودی است که انسان از 20 هزار سال پیش از نسل گرگ‌ها به وجود آورده و به انسان وابسته شده. بشر نسبت به این مساله مسئولیت دارند. صاحبان سگ‌ها مسئولیت دارند که سگ‌های گله را آموزش بدهند تا شکار نکنند. وقتی سگ تغذیه نداشته باشد از گله جدا می‌شود و حیوانات دیگری را شکار می‌کند. سگی که از نسل گرگ‌ها تولید مثل شده بدون شک باید حذف شود اما درباره‌ی چگونگی‌اش باید بحث کرد.» 

دکتر کشیری درباره‌ی مدیریت این سگ‌ها توضیح داد: «این کار می‌تواند چند لایه داشته باشد. ما وقتی صحبت از حذف می‌کنیم، چند مرحله‌ای است و منظور ما لزوما کشتن و وحشی‌گری نیست. در مرحله‌ی اول خارج کردن سگ از محیطی است که به آن تعلق ندارد. مرحله‌ی حذف به وسیله‌ی گرفتن جان سگ باید آخرین گزینه باشد. در مرحله‌ی اول باید پرورش سگ به‌صورت مسئولانه را به دارندگان آنها آموزش بدهیم. چه آنها که در خانه سگ دارند، چه آنها که در روستا گله‌داری می‌کنند. مرحله‌ی بعدی مرحله‌ی مدیریت پسماند و زباله است. این زباله‌ها غذای رایگانی برای سگ‌ها هستند که مدیریت نمی‌شود و باعث ازدیاد جمعیت آنها می‌شود و در نتیجه به تهدید تبدیل می‌شوند.» 

امینی در ادامه درباره‌ی غذا دادن به حیوانات گفت: «من به شدت مخالف غذارسانی به حیوانات هستم. وقتی غذا وجود دارد، سگ به‌راحتی تولید مثل می‌کند. جمعیت افزایش می‌کند و در نتیجه دیگران به نتیجه می‌رسند که باید آنها را با کشتن حذف کرد.».

دکتر کشیری درباره‌ی این مساله توضیح داد: «میزان غذا جمعیت را کنترل می‌کند. در حیات‌وحش همیشه نسبت مشخصی بین آهوها و گرگ‌ها وجود دارد. تعداد شکار و شکارچی رابطه‌ی مستقیم دارند. محدود کردن منبع تعداد سگ‌های ولگرد را کاهش می‌دهد.»

امینی در ادامه اضافه کرد: «80 میلیون ایرانی به سگ‌ها و گربه‌ها غذا می‌دهند. به خاطر اینکه زباله‌هایمان را تفکیک نمی‌کنیم و سگ‌ها از این زباله‌ها تغذیه می‌کنند. این مسائل درباره‌ی گربه‌ها هم وجود دارد. این مساله‌ی غذادهی وابستگی ایجاد می‌کند و در نتیجه در طولانی‌مدت رفتاری خشونت‌آمیز انجام می‌دهیم. ». 

کشیری درباره‌ی راهکار حل این مسائل توضیح داد: «در یک شرایط ایده‌آل همه‌ی ما دوست داریم که به کسی آسیبی نرسد ولی مشکل اینجاست که این شرایط در واقعیت وجود ندارد. تا محدوده‌ی سگ‌های ولگرد این مساله قابل انجام است که آنها را از محدوده‌هایی که ایجاد تهدید کرده‌اند، جمع‌آوری شوند. این کار باید کاملا انسانی و با رعایت رفاه حال حیوان انجام شود. در واقع زنده‌گیری شوند. پناهگاه‌های سگ‌ها مکان‌های مناسبی برای این کار هستند. یک راه‌حل هم عقیم‌سازی است که هزینه‌‌های زیادی دارد.».

«چرخ» به تهیه کنندگی الهه بهبودی در تابستان امسال در سه روز یکشنبه، دوشنبه و سه‌شنبه، از ساعت 19 به‌صورت زنده از شبکه‌ی چهار پخش می‌شود.