شعله‌های پلاسکو مهار نشده است

ریزش ساختمان پلاسکو در ۳۰ دی ۹۵، حادثه‌ای بود که منجر به شهادت ۱۶ آتش‌نشان و جان‌باختن ۶ شهروند شد و اولین جرقه جدی را برای پیگیری موضوع ایمنی ساختمان‌ها در کشور و کلانشهرها زد اما با گذشت زمان، تب داغ آن سرد و موضوع ایمنی ساختمان‌ها کمرنگ شد.

پس از حادثه‌ آتش‌سوزی در کلینک سینا اطهر با ۱۹ کشته که تیر ۹۹ اتفاق افتاد بار دیگر بحث انتقاد از عدم نظارت بر ایمنی ساختمان‌ها شدت گرفت؛ کلینیک مذکور که در خیابان شریعتی و قلب پایتخت قرار داشت طبق اعلام سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران، از سال ۹۴ تا ۹۷ از سازمان آتش‌نشانی اخطار گرفته بود.

مهدی داوری؛ مدیرعامل سابق سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران درباره ساختمان‌های ناایمن در تهران با اشاره به بازدید آتش‌نشانی تهران از ۲۳ هزار ساختمان در تهران در قالب طرح نظام بازرسی گفته بود: ۱۲۹ ساختمان در تهران شرایط “بسیار پرخطر” دارند‌ که هرچه زودتر باید اقدام فوری درباره آن‌ها انجام شود همچنین نیازمند همگرایی و همکاری دیگر سازمان‌ها غیر از مجموعه شهرداری تهران هستیم و همه باید کمر همت ببندند که این مشکل حل شود.

اما با وجود اقدامات صورت گرفته و هشدارهای پی در پی آتش‌نشانی این حوادث همچنان ادامه داد و گویا شعله‌های آتش پلاسکو هنوز مهار نشده است. چند ماه پیش نیز انبار ۳۰۰۰ متری موتورسیکلت در میدان گمرک در آتش سوخت. در این حادثه چندین نفر مصدوم شدند و بیش از ۲۰۰ آتش نشانان به محل حادثه اعزام تا حریق اطفا شود.

عدم‌تمکین بهره‌برداران یا مالکان برخی از ساختمان‌ها به دستورالعمل آتش‌نشانی، یکی از مشکلاتی است که آتش‌نشانی تهران در بحث برخورد با ساختمان‌های ناایمن همواره با آن دست و پنجه نرم می‌کند.

در همین رابطه سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران، در گفت‌وگو با عصراقتصاد اظهار کرد: بحث ساختمان‌های ناایمن یک بحث قدیمی در تهران است. در سال‌های اخیر رویکرد سازمان آتش‌نشانی بر ایمن‌سازی ساختمان‌ها گذاشته شده است و در ۱۰_۱۲ سال اخیر معاونت پیشگیری سازمان آتش‌نشانی تمهیدات خوبی را اندیشیده و از ساختمان‌ها بازدید می‌کند و دستورالعمل به مالکان ارائه می‌دهد.

وی افزود: در این سال‌ها تقریبا تمامی ساختمان‌هایی که در ضوابط آتش‌نشانی قرار می‌گرفتند منجر به دریافت تاییدیه شدند. خبر خوب اینکه در ساختمان‌هایی که در سال‌های اخیر موفق به دریافت تاییدیه شده‌اند، حریق در آنها اتفاق نیفتاده است و یا اگر هم دچار حریق شده‌اند، منجربه فوت نشده است. یعنی سیستم‌های اعلام و اطفاء اتوماتیک که در این ساختمان‌ها موجود بوده، توانسته است بخش زیادی از کار را جمع کند.

ملکی با اشاره به دسته‌بندی ساختمان‌ها از نظر آتش‌نشانی گفت: مشکل اصلی شهرتهران ساختمان‌های قدیمی است، ساختمان‌هایی که بیش از ۱۵ سال عمر دارند که مالکان آنها به هیچ صراطی مستقیم نیستند.

در سال‌های اخیر بیش از ۴۵ هزار ساختمان را بازدید کردیم که برخی از آنها چندین مرتبه مورد بازدید قرار گرفته‌اند و نتیجه منجربه ۴ نوع دسته‌بندی شده است. یک نوع دسته‌بندی بحرانی یا بسیار پرخطر است که عدد معروف ۱۲۹ چندسال نماد این ساختمان‌ها بود. دسته بعد پرخطر، بعد میان خطر و در نهایت کم خطر هستند.

وی ادامه داد: این دسته‌بندی فقط از نظر آتش‌نشانی است و اینگونه نیست که ۱۲۹ ساختمان پرخطر در تهران وجود دارد. ساختمان‌های پرخطر در تهران بسیار زیادند اما از میان آنهایی که از نظر آتش‌نشانی مورد بازدید قرار گرفته‌اند بحرانی‌ها یا بسیار پرخطر ۱۲۹ ساختمان بود و چون آتش‌نشانی در برخورد با مالکان آنها تنها بود، به هیچ صراطی مستقیم نبودند اما در ۲ سال اخیر اتفاقات خوبی افتاده است. شورای شهر، شهرداری و از همه مهمتر قوه قضائیه پای کار آمدند.

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران، از کاهش تعداد ساختمان‌های بحرانی خبر داد و گفت: براساس آخرین پایشی که انجام داده‌ایم در یک سال و نیم گذشته این ۱۲۹ ساختمان پرخطر به ۷۵ ساختمان رسیده است یعنی ۵۴ ساختمان از این تعداد کم شده و از ناایمنی‌های آنها کاسته شده است. هرچند این ساختمان‌ها ایمنی قطعی نگرفته‌اند ولی حدود ۵۰درصد، ۴۰ درصد یا ۷۰ درصد از ناایمنی‌های آنها کاسته شده است.

باقی این ساختمان‌ها نیز در حال انجام اقدامات لازم هستند که امیدواریم تا آخرسال تعداد ساختمان‌های بسیار پرخطر کمتر از ۵۴ شود. این وضعیت ساختمان‌های بسیار پرخطر در تهران است که مشکل‌سازها همین ساختمان‌ها هستند.

وی اظهار کرد: در بین این ۱۲۹ ساختمان همه نوع کاربری از جمله مسکونی، اداری، تجاری و حتی دولتی بود. تعجب برانگیز است که چرا برخی از ساختمان‌های دولتی با وجود بودجه‌ای که دارند پای کار نمی‌آیند اما ساختمانی که شخصی است مثل علاءالدین پای کار می‌آید و از جیب هزینه می‌کند.

ملکی افزود: ما بازدید می‌کنیم، دستورالعمل می‌دهیم و اقدامات را خود مالکان باید انجام دهند. ساختمان علاءالدین که در گذشته یکی از ساختمان‌های بسیار پرخطر تهران بود در حال حاضر جزو ساختمان‌هایی است که بیش از ۷۰ درصد اقدامات آن انجام شده و از دسته‌بندی بسیار پرخطر خارج شده است. البته ساختمان آلومینیوم نیز با اینکه متولی آن بخش دولتی است و وضعیت خطرناکی داشت اکنون جزو ساختمان‌هایی است که از لیست بسیار پرخطر خارج شده است.

امیدواریم سایر مالکان ساختمان‌های پرخطر نیز پای کار بیایند که اگر نیایند کار از عهده آتش‌نشانی خارج است و گزارش عدم همکاری مالکان به دستگاه قضایی داده می‌شود و از این پس با آنها برخوردهای قضایی صورت می‌گیرد. بنابراین قبل از اینکه به دستگاه قضایی برسد و تا زمانیکه کار بر عهده آتش‌نشانی است، مالکان پای کار بیایند. برخی از ساختمان‌ها نیز که در لیست پرخطرها و میان خطرها هستند و به آنها اعلام شده و اخطار دریافت کرده‌اند نیز از حالا اقدام کنند، حتما نباید صبر کنند تا جزو بسیار پرخطرها قرار بگیرند.

همچنین طبق اعلام مهدی نصیری، رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران، علاوه بر فهرست سازمان آتش‌نشانی که در آن، نام بحرانی‌ترین ساختمان‌ها ذکر شده است، اساسا تهران دارای ۳۳ هزار ساختمان پرخطر به نام «بمب‌های ساکن» است که امکان وقوع آتش‌سوزی در آن‌ها بالاست.

البته مساله حریق، صرفا یکی از جنبه‌های ناایمنی بسیاری از ساختمان‌های تهران است و قطعا تعداد ساختمان‌های پرخطر کشور و بویژه پایتخت از نظر عدم رعایت اصول ایمنی ساخت و ساز یا فرسوده بودن بنا از تعداد ذکر شده بیشتر است و با در نظر گرفتن این که به گفته مهدی هدایت، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران، حدود ۲۷۸ هزار پلاک فرسوده در تهران شناسایی شده، در مجموع می‌توان برآورد کرد که چند صد هزار ساختمان کوچک و بزرگ ناایمن در دل پایتخت وجود دارد که وقوع کوچکترین حادثه‌ای ممکن است باعث آتش‌سوزی یا فروریختن آن‌ها شود.

بنابراین نیازمند عزمی جدی و راسخ برای مدیریت در بحث ساختمان‌های پرخطر در کشور هستیم. هر چند گذشت زمان از هر حادثه ای که روی می دهد، موضوع ایمنی ساختمان‌ها در تهران و دیگر شهرهای کشور را به فراموشی می سپارد تا با وقوع حادثه ای دیگر و یا در سالروز ریزش ساختمان پلاسکو یا متروپل و یا حوادثی اینچنین باز هم سرباز کند و یادآوری شود.