طولانی‌ترین قنات جهان غرق در فاضلاب !

این قنات که در سال‌‌های اخیر با کاهش آبدهی روبرو شده بود، علاوه بر نیاز به لایروبی و پیشکار کنی به دلیل اتصال برخی از فاضلاب ‎‎ های خانگی و شهری، از لحاظ سلامت بهداشتی نیز تهدید می‌شد ولی با توجه به جهانی شدن این قنات، احیا و مرمت آن در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی استان یزد قرار گرفت.

البته با جهانی شدن شهر یزد، قنوات استان به ویژه قنات‌‌های زارچ و حسن آباد مهریز که به ثبت جهانی رسیده‌‌‌اند نیز مورد توجه بیشتری قرار گرفتند چرا که این سازه‌های تاریخی به دلیل مهندسی بی‌‌نظیر دارای جاذبه ‎‎ های گردشگری متنوعی هستند.

قناتی با بیش از 2000 میله چاه و مادر چاه و 80 پایاب

مشاور ارشد مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌ های تاریخی آبی با اشاره به ثبت جهانی قنات زارچ، حفظ حیات این قنات را با توجه به ویژگی‌های کالبدی و ناملموس آن از سوی تمام مردم استان حائز اهمیت می‌داند.

علی اصغر سمسار یزدی، مشاور ارشد مرکز بین ‎‎ المللی قنات و سازه ‎‎ های تاریخی آبی با اشاره به قنات زارچ به عنوان یکی از مهمترین منابع تامین آب زیرزمینی استان در گذشته‎‎های دور،  گفت : نات زارچ با طول بیش از 80 کیلومتر، یکی از قدیمی ‌ ترین قنوات یزد است که حدود دو سال پیش در قالب 11 حلقه قنات کشورمان به ثبت جهانی رسیده است.

وی اضافه می‎‎کند: در شرایط کنونی هر چند هنوز آب در این قنات جریان دارد ولی برداشت از آن بسیار محدود است چرا که در برخی از مناطق، فاضلاب ‌ های خانگی به آن متصل شده‎‎اند.

دبیر کانون تفکر آب استان در مورد افزایش آبدهی این قنات، بیان می‎‎کند: قنات زارچ با وجود خشک ‎سالی‎ ها  و تغییرات اقلیمی مقاومت کرده و هنوز خشک نشده است ولی با حفر پیشکار و لایروبی ورودی این قنات در خویدک و فهرج می‎‎توان آبدهی کنونی آن را افزایش داد.

وی در رابطه با اهمیت حفظ حیات این قنات تاکید می‌‌‌کند: کالبد و طول 80 کیلومتری این قنات، برخورداری از بیش از 2000 حلقه میله چاه و مادر چاه 90 متری آن از شاخصه ‎‎ های اصلی این قنات محسوب می‌‌‌شود و علاوه بر ویژگی ‎‎ های خاص آن، چگونگی استحصال آب توسط پدران ما را به نمایش می ‎‎ گذارد لذا حفظ حیات آن از اهمیت ویژه‎‎ای برای استان برخوردار است.

سمسار یزدی در مورد ویژگی ‎‎ های ناملموس این قنات نیز اظهار می‌‌‌کند:  نظام‎های حاکم بر قنات که شامل حفر و مدیریت آن در تقسیم و توزیع آب و مالکیت آن بوده، هر کدام ساز و کارهای ویژه‎‎ ای را در خود جای داده است. از طرفی بخشی از اراضی کشاورزی در محله سرچشمه زارچ نیز هنوز تحت شرب این منبع آب زیرزمینی قرار دارند که این موضوع به اهمیت حفظ حیات آن افزوده است.

این مسئول در رابطه با مسئولیت مردم یزد در قبال حفظ حیات این قنات نیز خاطرنشان می‌‌‌کند: یکایک افرادی که در این استان کویری یزد زندگی می‎ کنند باید آگاه به مسئولیت خود در قبال حفظ منابع آبی استان از جمله این قنات و سایر قنوات استان باشند تا به طور غیرمتعارف آب آنها مصرف نشود.

وی با اشاره به استفاده 82 درصدی از آب ‎‎های زیرزمینی استان در حوزه کشاورزی، عنوان می‎‎کند: این بخش مسئولیت بیشتری در زمینه حفاظت از این منابع و مصرف بهینه آب آنها دارد و کشاورزان باید دقت کنند که منابع محدود آن را به درستی مصرف کنند تا نسل ‎‎های آینده نیز که در این منابع آبی سهیم هستند، بتوانند از آن بهره‎‎مند شوند.