نسخه‌های نفیس خطی و چاپ سنگی از خواجه نظام‌الملک طوسی

رئیس ادارۀ مخطوطات این سازمان در گفتگو با خبرنگار برنا در مشهد با این توضیح که خواجه نظام الملک توسی در سال 408 هجری در شهر طوس خراسان به دنیا آمد و نیرومندترین وزیر دربار سلجوقی بود، اعلام کرد: مجموعه ارزشمندی از آثار وی در قالب نسخه‌های خطی و چاپ سنگی، در گنجینه کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که برخی به دلیل قدمت، کتابت و ویژگی‌های هنری خاص آن، از اهمیت شایان توجهی برخوردار است.

حجت‌الاسلام محمدحسن نوری‌نیا با بیان اینکه مهم‌ترین اثر خواجه نظام الملک، «سیاست‌نامه» یا «سیرالملوک» است که از شاهکارهای زبان فارسی به شمار می‌رود، به نسخه‌ای از این اثر به قدمت قرن نهم، به کتابت سال 970 هجری قمری اشاره کرد و افزود: این نسخه به خط نستعلیق 15 سطری بر کاغذ نخودی کتابت شده، آرایش و تزیینات آن، شامل یک کتیبه و یک سرلوح ‌و جدول و تذهیب و ترصیع است، عناوین آن به زر و لاجورد، و اوراق مجدول به زر و تحریر و لاجورد است، جلد آن نیز، روغنی با زمینه مشکی که با گل و بوته و شکوفه و جدول‌بندی زرین تزیین شده و درون آن، دارای گل و بوته با زمینه مشکی است؛ این نسخه اهدایی مرحوم حاج‌آقا محمد ایرانی مجرد در سال 1350 شمسی است.

وی با اشاره به اینکه نسخه‌های خطی متعددی از این اثر در کتابخانه آستان قدس موجود است، تصریح کرد: چند نسخه از ترجمه این اثر به زبان اردو نیز در کتابخانه نگهداری می‌شود. به علاوه، نسخه‌ای از سرگذشت‌نامه خواجه به ضمیمۀ تذکره ملکشاه سلجوقی به زبان اردو موجود است که هر دو نسخه، اهدایی رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) است.

رئیس ادارۀ مخطوطات آستان قدس در پایان، با بیان اینکه «دستور الوزاره» یا وصایای خواجه نظام الملک، اثر دیگر این وزیر دانشمند ایرانی است که نسخه موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس، در سال 1003 هجری قمری در شوشتر به قلم مندنی بن نورالدین دزفولی کتابت شده است، اضافه کرد: خط نسخ و حاشیه این نسخه، نستعلیق است و تزیینات آن شامل تذهیب و سرلوح و کتیبه، عناوین به شنگرف و سفیداب، اوراق آن، مجدول به سه جدول لاجورد است و برگ اول دارای یک سرلوح کوچک مرصع با زمینه طلاست و نام کتاب با سفیداب در زمینه طلا نوشته شده است.

گفتنی است که مهم‌ترین اقدامات خواجه نظام‌الملک طوسی را می‌توان برافراشتن دانشگاه‌های نظامیه که پایۀ دانشگاه‌های امروزی است و همکاری با دانشمندانی همچون خیام، در پردازش تقویم جلالی و تهیه سال‌شمار خورشیدی دانست. وی در نتیجه تروری مشکوک، در 12 رمضان 485 ه.ق درگذشت و آرامگاه وی در محله احمدآباد اصفهان است.